Ο πόλεμος που πιστεύαμε ότι θα τελειώσει σε μερικές εβδομάδες, μετρά ήδη 3 χρόνια, έχοντας διαψεύσει και τους πιο απαισιόδοξους Έως τώρα έχει αφήσει πίσω του μια πληγωμένη Ουκρανία, νεκρούς και τραυματίες Ουκρανούς και Ρώσους, ένα διαλυμένο σύστημα υγείας και διαρκώς διογκούμενη ανάγκη για στήριξη-οικονομική αλλά και στον τομέα της περίθαλψης.
της Αλεξίας Σβώλου
Από την ημέρα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, πέρασαν 3 χρόνια. Στο διάστημα αυτό 10 εκατομμύρια Ουκρανοί πολίτες έγιναν πρόσφυγες πολέμου και εγκατέλειψαν την χώρα τους, με τα 6,9 εκατ. να βρίσκουν καταφύγιο στα γειτονικά κράτη. Από την έναρξη του πολέμου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέγραψε 2254 επιθέσεις στο σύστημα Υγείας της Ουκρανίας, που κατέστρεψαν υποδομές και δημιούργησαν μεγάλες ελλείψεις στον τομέα της περίθαλψης. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Σύστημα Υγείας της Ουκρανίας διαρκώς διογκώνονται με άλλες 42 επιθέσεις στις υποδομές του να έχουν καταγραφεί τους δύο πρώτους μήνες του 2025, αφήνοντας πίσω 3 νεκρούς και 12 τραυματίες. Ενδεικτικά, μέσα σε μια νύχτα ισοπεδώθηκε η παιδιατρική κλινική της Οδησσού, με τους παιδιατρικούς ασθενείς να μένουν ακάλυπτοι.
Γιατρός στον πόλεμο
Το να είσαι γιατρός σε εμπόλεμη ζώνη είναι πολύ δύσκολο. Γυρνάς σπίτι στο τέλος της βάρδιας, εύχεσαι να μην υπήρχε πόλεμος, προσεύχεσαι να μην βομβαρδιστεί το μέρος που εργάζεσαι και μετράς την ώρα μέχρι να τελειώσει μια ακόμα βάρδια. Θέλεις να πιστέψεις ότι ο πόλεμος είναι ένας εφιάλτης και πως θα ξυπνήσεις, αλλά η πραγματικότητα σε διαψεύδει. Είναι όλοι εξαντλημένοι, και οι πολίτες και οι υγειονομικοί και οι ασθενείς. Οι επαγγελματίες υγείας, ωστόσο, δεν έχουν την πολυτέλεια να πουν ότι κουράστηκαν. Ούτε καν να νιώσουν την κούραση. Οι ασθενείς τους χρειάζονται δίπλα τους, όπως λέει η Olha Zavyalova, γιατρός σε Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών σε νοσοκομείο της Ουκρανίας.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα
Μετά από 3 χρόνια επιθέσεων, η έκθεση του ΠΟΥ φανερώνει ότι 7 στους 10 πολίτες της χώρας διαπιστώνουν πως η υγεία τους έχει χειροτερέψει σε σχέση με το επίπεδο που βρίσκονταν προπολεμικά. Κυριαρχούν τα προβλήματα ψυχικής υγείας σε ποσοστό 46% και ακολουθούν οι νοητικές δυσλειτουργίες με ποσοστό 41% και οι νευρολογικές διαταραχές με ποσοστό 39%.
Αριθμητικά κυριαρχούν οι χρόνιες (εκφυλιστικές) παθήσεις, στις οποίες οφείλεται το 84% των θανάτων στην Ουκρανία. Η έλλειψη υπηρεσιών υγείας και το ακριβό κόστος των φαρμάκων συνιστούν τα δύο σοβαρότερα εμπόδια που οδηγούν τους ασθενείς με χρόνια νοσήματα σε αποσταθεροποίηση και επιδείνωση.
Παράλληλα ο πόλεμος έχει αυξήσει κατακόρυφα τις ανάγκες στην φροντίδα τραύματος και την αποκατάσταση. Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Ουκρανίας μέχρι και τα μέσα του 2024, είχαν πραγματοποιηθεί στην χώρα 100.000 ακρωτηριασμοί λόγω του πολέμου. Παράλληλα, η χώρα στερείται εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, προσθετικών μελών και υπηρεσιών αποκατάστασης, με συνέπεια η ανάγκη να μεγαλώνει και η υγειονομική κρίση να εντείνεται. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας, οι δομές και οι υπηρεσίες αποκατάστασης με εξειδικευμένο προσωπικό και ο καρδιολογικός τομέας για την αντιμετώπιση εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις και τους στόχους των ενεργειών που υλοποιεί ο ΠΟΥ προκειμένου να βοηθήσει στην βελτίωση της παρεχόμενης περίθαλψης.
Υψηλό κόστος φαρμάκων και υπηρεσιών υγείας
Μέχρι να υλοποιηθούν αυτά τα έργα, η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας παραμένει μετ’ εμποδίων στην Ουκρανία. Ένας στους 4 πολίτες βιώνει αυτά τα εμπόδια σε καθημερινή βάση και δεν μπορεί να έχει την ιατρική φροντίδα που χρειάζεται. Το υψηλό κόστος των φαρμάκων και των ιατρικών υπηρεσιών εξακολουθούν να αποτελούν αγκάθι, με το 35% των πολιτών τον περασμένο Οκτώβριο να έχουν ακυρώσει ραντεβού στο γιατρό ή να έχουν παραμελήσει λήξη θεραπείας, λόγω οικονομικών δυσχερειών. Τα εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα αποτελούν την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα. Από αυτά, ποσοστό 13% δεν έχει πρόσβαση σε πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και το 9% δεν έχει πρόσβαση σε οικογενειακό γιατρό.
Οι ελλείψεις στην πρώτη γραμμή
Οι ανισότητες αναφορικά με την πρόσβαση στην υγεία είναι ακόμα μεγαλύτερες στην πρώτη γραμμή του πολέμου, καθώς αυτές οι περιοχές έχουν δεχτεί μεγάλα πλήγματα και οι υποδομές τους έχουν καταρρεύσει. Σε 10 περιφέρειες της πρώτης γραμμής του πολέμου το 68% των ενηλίκων αναφέρουν πως η υγεία τους επιδεινώνεται.
Στον πρώτο χρόνο του πολέμου, ο ΠΟΥ εστίασε τις δυνάμεις του στα τμήματα επειγόντων περιστατικών για να καλύψει τις ανάγκες των τραυματιών. Πλέον εστιάζει σε προληπτικούς εμβολιασμούς, αποκατάσταση υποδομών, στήριξη της ψυχικής υγείας, διεξαγωγή προγραμμάτων για την φυματίωση και τον HIV/AIDS και μέτρα περιορισμού της μικροβιακής αντοχής. Σε όλες τις εμπόλεμες ζώνες, εκεί όπου ασκείται ασύμμετρη πίεση στα νοσοκομεία, γίνεται κατάχρηση αντιβιοτικών ειδικά στις μονάδες εντατικής θεραπείας και επιπλέον από τον φόρτο εργασίας και την ανασφάλεια, το υγειονομικό προσωπικό δεν τηρεί τους κανόνες υγιεινής όπως θα έπρεπε. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνει η μικροβιακή αντοχή και κατ’ επέκταση ο κίνδυνος για τους ασθενείς να μολυνθούν κατά τη νοσηλεία τους από ανθεκτικό μικρόβιο και να χάσουν τη ζωή τους όχι από τον αρχικό τραυματισμό (π.χ. σε έναν βομβαρδισμό) αλλά από την ανθεκτική μικροβιακή λοίμωξη. Αν σας θυμίζει κάτι, το ίδιο ακριβώς συνέβη και στην χώρα μας και σε άλλα κράτη κατά την πανδημία covid19 που ήταν «force majeure», όπως ο πόλεμος.
