Τα εμβόλια σώζουν εκατομμύρια ζωές, προλαμβάνουν δισεκατομμύρια λοιμώξεις και επιπλέον αποτελούν το ισχυρότερο «όπλο» για την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής ενώ έχουν την υψηλότερη ανταποδοτικότητα καθώς επένδυση 1 € οδηγεί σε ανταπόδοση 19 € στο σύστημα υγείας. Στην φαρέτρα έχει ήδη προστεθεί ένα νέο εμβόλιο για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό και η άφιξη του αποτελεί ιδανική ευκαιρία για να θυμίσουμε πως τα εμβόλια είναι απαραίτητα σε όλους αλλά είναι ακόμα πιο απαραίτητα στους ανοσοκατασταλμένους συμπολίτες μας.
της Αλεξίας Σβώλου
Τα εμβόλια και οι προληπτικοί εμβολιασμοί σηματοδοτούν κάτι πολύ μεγαλύτερο από απλώς την έννοια της προστασίας από τις λοιμώξεις, την βαριά νόσηση και τον κίνδυνο του θανάτου. Σύμφωνα με οικονομοτεχνικές μελέτες 1 € επένδυση στον εμβολιασμό φέρνει πίσω στο σύστημα υγείας 19 € με συνέπεια για κάθε άτομο να εξοικονομείται το ποσό των 4637 $ που ισοδυναμεί σε 4452 €.
Τα κόστη που επιβαρύνουν το σύστημα υγείας όταν ο κόσμος δεν εμβολιάζεται είναι δυσθεώρητα και το παράδειγμα του κορονοϊού που βρίσκεται μάλιστα ακόμα σε ύφεση το αποδεικνύει καθώς μέσα σε ένα μήνα οι δαπάνες από την νοσηλεία σε κλίνες ΜΕΘ φτάνουν στην Ελλάδα αυτή την εποχή τα 8 εκατομμύρια € και μάλιστα ενώ δεν έχει κορυφωθεί το κύμα των εποχικών λοιμώξεων.
Οι ειδικοί από το ευρωπαϊκό κέντρο ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων ECDC εκτιμούν ότι πέρσι επιτεύχθηκε μέσω του εμβολιασμού η ανοσία της αγέλης για τον κορονοϊό καθώς περίπου το 35% των πολιτών της Ευρώπης έχει εμβολιαστεί με επικαιροποιημένα Covid εμβόλια.
Δυσθεώρητα είναι τα κόστη στο σύστημα υγείας και από τις άλλες λοιμώξεις- για παράδειγμα η γρίπη κοστίζει 1 δισεκατομμύριο € ενώ ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός κοστίζει 6,6 δισεκατομμύρια €, με το κόστος αυτό να αφορά τις βαριές νοσηλείες των ατόμων άνω των 60 ετών. Για το καινούργιο RSV εμβόλιο που έρχεται στην Ελλάδα μέσω δύο φαρμακοβιομηχανιών της Pfizer και της GSK προτεραιότητα δίνεται στους ανθρώπους που καπνίζουν, τους ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και όλους τους ανοσοκατασταλμένους οι οποίοι γενικά πρέπει να έχουν απόλυτη προτεραιότητα στον εμβολιασμό καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν μπορεί να τους προστατέψει. Όπως εξηγεί ο καθηγητής πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης από την Πνευμονολογική κλινική του αττικού νοσοκομείου και πρόεδρος της ελληνικής πνευμονολογικής εταιρείας, οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια δεν μπορούν να καθαρίσουν το φλέγμα από τους πνεύμονες τους- καθυστερούν έως και 30 φορές σε σχέση με τα υγιή άτομα. Βαριά πνευμονία από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό κινδυνεύουν να κάνουν περισσότερο οι ενήλικες και όχι τα παιδιά κι όσο περισσότερες συννοσηρότητες έχει ένα άτομο τόσο πιο πολύ κινδυνεύει.
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η συλλοίμωξη με τη γρίπη που ισχύει στο 35% του ενήλικου πληθυσμού με εποχικές αναπνευστικές λοιμώξεις. Η Ελλάδα είναι μία μικρή και φτωχή χώρα, ωστόσο το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών της αποτελεί πρότυπο για πολλές χώρες στην Ευρώπη και είναι εξαιρετικά «αβανταδόρικο».
Έτσι λοιπόν για όλα τα άτομα άνω των 60 ετών συστήνεται ο αντιγριπικός εμβολιασμός και πλέον έχουμε στην φαρέτρα μας εμβόλια τα οποία περιέχουν και ανοσοενισχυτικό τα οποία συστήνονται για τα άτομα 65 ετών και άνω. Με την διαφορά ότι το απλό αντιγριπικό εμβόλιο μπορεί να γίνει στο φαρμακείο χωρίς συνταγή γιατρού ενώ το εμβόλιο με το ανοσοενισχυτικό πρέπει να έχει προηγουμένως συνταγογραφηθεί.
Ήδη στην Ελλάδα περισσότεροι από 2.2 εκατ συμπολίτες μας έχουν κάνει το εμβόλιο έναντι της γρίπης με την συντριπτική πλειοψηφία να έχει αποτανθεί στα φαρμακεία.
Χάρη στα εμβόλια του κορονοϊού αλλά και στα αντιικά φάρμακα, απετράπησαν 155 δισεκατομμύρια Λοιμώξεις. Η ταλαιπωρία των ασθενών και το κόστος των ασθενών ανεβαίνει αλλά επίσης αυξάνεται και η μικροβιακή αντοχή όταν ο κόσμος δεν είναι εμβολιασμένος καθώς οι ασθενείς καταλήγουν σε κακή κατάσταση στα νοσοκομεία όπου δίδεται μεγάλη ποσότητα ισχυρών αντιβιοτικών και έτσι ολόκληρο το σύστημα ταΐζει το θηρίο της μικροβιακής αντοχής.
Αναφορικά λοιπόν με εκείνη την λοίμωξη που χαρακτηρίστηκε λοίμωξη του 2023 -του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού -τα στοιχεία που μας έρχονται από την Αμερική μόνο για το 2019 φανερώνουν 3 εκατομμύρια κρούσματα 274.000 νοσηλείες και 20.000 θανάτους με τους ειδικούς να επισημαίνουν πως τα μικρά παιδιά που νοσούν από τον ιό RSV και νοσούν βαριά είναι πολύ πιθανό οι άνθρωποι που θα εξελιχθούν σε σοβαρά περιστατικά άσθματος.
Για την προστασία από τον αναπνευστικό συγκυριακό ιό η ελληνική Πνευμονολογική εταιρεία σε συνεργασία με την εθνική επιτροπή εμβολιασμών συνιστούν μία δόση εμβολίου για τα άτομα άνω των 75 ετών που δεν αντιμετωπίζουν άλλο πρόβλημα υγείας ή για τα άτομα 60 έως 74 ετών με μία τουλάχιστον συννοσηρότητα.
Οποιοσδήποτε επιθυμεί να κάνει το εμβόλιο του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού και δεν ανήκει στις παραπάνω κατηγορίες για τις οποίες εμβολιασμός είναι δωρεάν μπορεί να το κάνει αλλά θα πρέπει να το πληρώσει και το κόστος ανέρχεται στα 200 περίπου ευρώ ενώ η διάρκεια του εμβολιασμού είναι 2ετής. Εφόσον προκύψουν νεότερα στοιχεία είναι πολύ πιθανό η ανανέωση του εμβολιασμού έναντι του ιού RSV να γίνεται και στα τρία χρόνια. Για την ιστορία η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία επιθυμούσε τα ηλικιακά όρια να είναι πιο χαμηλά και η δική της πρόταση ήταν να ξεκινήσει ο RSV εμβολιασμούς από τα άτομα 50 ετών με συννοσηρότητα. Απόλυτη προτεραιότητα πρέπει να πάρουν οι άνθρωποι που έχουν ανοσοκαταστολή είτε λόγω θεραπείας, φαρμάκων που παίρνουν είτε λόγω πάθησης – για παράδειγμα καρκινοπαθείς, άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, λύκο του αίματος ασθενείς που παίρνουν μεγάλες δόσεις κορτιζόνης κτλ.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης στην Ελλάδα ζουν τουλάχιστον 300.000 ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς οι οποίοι πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν όλα τα συστηνόμενα προληπτικά εμβόλια για να μην κινδυνέψουν να νοσήσουν σοβαρά να νοσηλευτούν στην εντατική ή ακόμα και να πεθάνουν και ανάμεσα τους περιλαμβάνονται μερικές δεκάδες χιλιάδες ασθενών που έχουν βαριά ανοσοκαταστολή.
Όπως έχει εύστοχα πει ο καθηγητής επιδημιολογίας και παιδιατρικής Walter Orestein πρώην διευθυντής του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού των ΗΠΑ: «Δεν είναι τα εμβόλια που σώζουν ζωές αλλά ο εμβολιασμός, κανένα εμβόλιο δεν μπορεί να προστατέψει κανέναν άνθρωπο αν παραμείνει αχρησιμοποίητο στην φιάλη του ότι κι αν έχουν δείξει οι κλινικές μελέτες». Δύο από τις πιο ευάλωτες κατηγορίες ασθενών είναι οι ρευματολογικοί ασθενείς και οι αιματολογικοί ασθενείς οι οποίοι δεν θα πρέπει να παραλείπουν να κάνουν τον εμβολιασμό τους, όπως τονίζει ο καθηγητής Στέλιος Λουκίδης.
Αναφορικά με το αποτύπωμα του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού στο σύστημα υγείας ενδιαφέρουσα είναι η μελέτη που έγινε στον «Ευαγγελισμό» όπου από τους 217 ασθενείς που απευθύνθηκαν στα τμήματα επειγόντων περιστατικών, νοσηλεία χρειάστηκαν οι 128 και 21 ασθενείς πέθαναν, δηλαδή το ποσοστό των θανάτων στους νοσηλευόμενους ανήλθε στο 16%.
Ανησυχητικό λοιπόν είναι και το ποσοστό των θανάτων αλλά και το γεγονός ότι αυτές οι νοσηλείες διαρκούν πολύ με μέση διάρκεια τουλάχιστον 12 μέρες.
Τέλος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα εμβόλια αποτελούν το μοναδικό πανίσχυρο «όπλο» για την μείωση της μικροβιακής αντοχής που αποτελεί την εξελισσόμενη πανδημία με την οποία θα βρεθεί αντιμέτωπος ο κόσμος μας. Το λαμπρό success story του παιδιατρικού πνευμονιοκοκκικού εμβολιασμού αποδεικνύει ότι ο παιδιατρικός εμβολιασμός μπορεί να καταβαραθρώσει τα επίπεδα της μικροβιακής αντοχής.
Από ευρωπαϊκά και αμερικανικά στοιχεία προκύπτει ότι μία από τις πολύ σοβαρές επιπλοκές του πνευμονιόκοκκου στα παιδιά είναι οι ωτίτιδες που για να θεραπευτούν χρειάζονται ισχυρή αντιβίωση. Όταν αρχίσαμε να κάνουμε πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο στα παιδιά (πριν το 2008) και αργότερα στους ενήλικες μειώθηκαν πάρα πολύ τα περιστατικά ωτίτιδας και η χρήση αντιβιοτικών.
Νέα εμβόλια που αναπτύσσονται
Φυσικά η μάχη με τα παθογόνα δεν σταματά στην ανάπτυξη δύο νέοων εμβολίων για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό. Παγκόσμιος βρίσκονται υπό ανάπτυξη 103 νέα εμβόλια εκ των οποίων τα 99 είναι προληπτικά και τα τέσσερα είναι θεραπευτικά με τον καθηγητή πνευμονολογίας Στέλιο Λουκίδη πρόεδρο της ελληνικής πνευμονολογικής εταιρείας να εξηγεί ότι τα θεραπευτικά εμβόλιο δίνονται στους ασθενείς για να τροποποιήσουν την πορεία μίας νόσου.
Ανάμεσα στους νέους στόχος για την ανάπτυξη εμβολίων που έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την επιστημονική κοινότητα είναι ο μεγαλοκυτταροιός για ασθενείς με γλοιοβλάστωμα, η ηπατίτιδα Β, ο ιός του έρπητα, το κλωστηρίδιο του Ficcile και η γονόρροια. Ποσοστό 42% των υπό ανάπτυξη εμβολίων καλύπτουν θεραπευτικό κενό δηλαδή έχουν ένα στόχο που μέχρι τώρα δεν υπήρχε στην φαρέτρα ενώ το 58% αποτελεί βελτίωση προηγούμενων εμβολίων όπως ισχύει για τον πνευμονιόκοκκο που τώρα με το 20δυναμο εμβόλιο αντικαθίσταται ο πρότερος εμβολιασμός με ένα από τα δύο προηγούμενα εμβόλια.
Τα μισά εμβόλια που αναπτύσσονται στα εργαστήρια διαθέτουν την τεχνολογία mRNA Και αν θέλαμε να ξεχωρίσουμε τα πολύ σημαντικά εμβόλια που Θα θωρακίσουν τους ενήλικες τότε σε αυτή τη λίστα θα βάζαμε το εμβόλιο για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό, το αντιγριπικό εμβόλιο, το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας, το εμβόλιο για το κλωστηρίδιο του Ficcile που αφορά τις βαριές λοιμώξεις ειδικά στους ασθενείς οι οποίοι κάνουν αιμοκάθαρση, Το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου το εμβόλιο κατά του κορονοϊού το εμβόλιο για τον Β στρεπτόκοκκο και το εμβόλιο για τη νόσο του Λάιμ ((Lyme) που μεταδίδεται μέσα από τσιμπούρια.
