Αισιόδοξα είναι τα μηνύματα αναφορικά με την διαθεσιμότητα –διεθνώς- των HPV εμβολίων, καθώς δύο νέα αντικαρκινικά «όπλα» προστίθενται στην φαρέτρα, ένα μονοδοσικό και ένα δύο δόσεων. Το 4ο κατά σειρά HPV εμβόλιο με την ονομασία Cecolin έλαβε έγκριση χορήγησης σε μονοδοσικό σχήμα και αποτελεί το πρώτο HPV εμβόλιο μίας δόσης που ρίχνεται στην μάχη με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, καθώς πληροί τις προϋποθέσεις που έθεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το 2022 για την εναλλακτική και εκτός ένδειξης χρήση των HPV εμβολίων σε μονοδοσικά προγράμματα εμβολιασμού. Στόχος είναι να επιτευχθεί μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη ακόμα και όταν η διαθεσιμότητα των εμβολίων είναι περιορισμένη.
της Αλεξίας Σβώλου
Η σύσταση που εξέδωσε ο ΠΟΥ το 2022 αποτελεί ανακοίνωση-ορόσημο που αναμένεται να διευκολύνει την πρόσβαση περισσότερων κοριτσιών στον HPV εμβολιασμό, συμβάλλοντας στην αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης και την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Για την ιστορία, σημειώνουμε ότι το εμβόλιο Cecolin είναι το πρώτο HPV εμβόλιο, που εξαρχής δίδεται σε μια δόση. Τα άλλα εμβόλια που προϋπήρχαν στην φαρέτρα έχουν χρησιμοποιηθεί σε μονοδοσικά σχήματα εξ’ ανάγκης –γιατί δεν επαρκούσε η διαθεσιμότητα για δύο δόσεις.
Επιπλέον στην λίστα των εγκεκριμένων εμβολίων για προληπτικούς εμβολιασμούς προτίθεται και ένα ακόμα εμβόλιο HPV δύο δόσεων, με την ονομασία Walrinvax. Για την ώρα, το σκεύασμα Walrinvax θα χορηγείται σε σχήμα δύο δόσεων ενώ αν υπάρξουν επαρκή ευρήματα θα μπορέσει και αυτό να δοθεί σε μια δόση. Το σκεπτικό για τη μία δόση είναι πως έτσι εξασφαλίζουμε ικανοποιητική προστασία σε μεγαλύτερο αριθμό κοριτσιών και αγοριών, στους πληθυσμούς των αναπτυσσόμενων χωρών όπου δεν είναι σταθερά και σε βάθος χρόνου διασφαλισμένη η επάρκεια των εμβολίων.
Τα πιο πρόσφατα παγκόσμια δεδομένα που ανακοινώθηκαν στα μέσα του περασμένου Ιουλίου δείχνουν πως η εμβολιαστική κάλυψη των κοριτσιών ηλικίας 9-14 ετών αυξήθηκε από 20% το 2022 σε 27% το 2023, χρονιά κατά την οποία 37 χώρες εφάρμοσαν μονοδοσικά προγράμματα εμβολιασμού. Από τις 10 Σεπτέμβρη 2024, 57 χώρες εφαρμόζουν μονοδοσικά προγράμματα HPV εμβολιασμού με τον ΠΟΥ να εκτιμά ότι έτσι 6 εκατ. επιπλέον έφηβες μπόρεσαν να εμβολιαστούν έναντι του HPV την περασμένη χρονιά.
«Σε αντίθεση με ότι ισχύει για τους περισσότερους καρκίνους, έχουμε τη δυνατότητα να εξαλείψουμε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και η προσθήκη ενός μονοδοσικού εμβολίου θα μάς φέρει πιο γρήγορα κοντά στον στόχο μας,» εξηγεί ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Οι αριθμοί στον καρκίνο του τραχήλου μήτρας
Παγκοσμίως καταγράφονται 660.000 περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το 95% οφείλεται στα ογκογόνα στελέχη του ιού HPV. Κάθε δύο λεπτά, κάπου στον κόσμο, μια γυναίκα πεθαίνει από μια ασθένεια που μπορεί να προληφθεί και το 90% των θανάτων καταγράφονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Στην λίστα των 20 χωρών που σηκώνουν το μεγαλύτερο φορτίο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, οι 19 αφορούν χώρες της Αφρικής.
Από το 2018 καταγράφηκαν καθυστερήσεις στην παραγωγή των εμβολίων HPV, με συνέπεια εκατομμύρια κορίτσια στην Αφρική και την Ασία να μείνουν ανεμβολίαστα. Στο Διεθνές Στρατηγικό Σχέδιο για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ο στόχος είναι να εμβολιαστεί πλήρως το 90% των κοριτσιών ηλικίας έως 15 ετών, όπως επισημαίνει η Dr Kate O’Brien, Διευθύντρια Τμήματος Ανοσοποίησης, Εμβολίων και Βιολογικών στον ΠΟΥ.
Φυσικά, τα εμβόλια HPV δεν προορίζονται μόνο για τα κορίτσια αλλά και γι τα αγόρια, καθώς αφενός ο ιός HPV είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενος και αφετέρου τα ογκογόνα του στελέχη ευθύνονται όχι μόνο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά και για άλλες 9 μορφές καρκίνου που είναι unisex, αφορούν δηλαδή και τα δύο φύλα, όπως ο καρκίνος του οισοφάγου, του φάρυγγα, του λάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας, του τραχήλου (λαιμού) κλπ. Στην πατρίδα μας, τα αγόρια και τα κορίτσια ηλικίας από εννέα ετών έχουν την δυνατότητα να εμβολιαστούν δωρεάν μέχρι και την ηλικία των 18 ετών. Ο HPV εμβολιασμός χορηγείται δωρεάν στις ηλικίες 15-18 ετών και στα δύο φύλα και στους ενήλικες ηλικίας 18-45 ετών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως είναι οι ομόφυλοι άνδρες.
Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός έναντι του HPV στα κορίτσια εισήχθηκε από το 2009. Ωστόσο, η εμβολιαστική κάλυψη παραμένει χαμηλή (στο 55,4% για τις ηλικίες 11-18 και στο 43,8% για τις ηλικίες 11-14) και μακριά από τον στόχο για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που έχει θέσει ο ΠΟΥ, για την εμβολιαστική κάλυψη του 90% των κοριτσιών έως το 2030. Κατά την διάρκεια της πανδημίας, καταγράφηκε υστέρηση των εμβολιασμών (όχι μόνο έναντι του HPV, αλλά και σε άλλους παιδιατρικούς εμβολιασμούς ρουτίνας.
Πρόσθετη χρηματοδότηση
Διεθνείς φορείς αυξάνουν την χρηματοδότηση για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας έως το 2030-ορόσημο που έθεσε ο ΠΟΥ. Συνολικά 600 εκατ. δολάρια θα ενισχύσουν τα εμβολιαστικά προγράμματα το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates (B&M Gates Foundation) να προσφέρει 180 εκατ. $, την UNICEF να προσφέρει 10 εκατ. $ και τις ΗΠΑ να διαθέτουν 400 εκατ. $ από την παγκόσμια Τράπεζα.
