Με τουλάχιστον 33.000 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια να καταγράφονται στην πατρίδα μας ετησίως, κάθε λεπτό μετρά για να σωθούν οι ασθενείς και να αποφύγουν τον κίνδυνο αναπηρίας, ενώ μετά την θεραπεία απαιτείται εξειδικευμένη και μακροχρόνια αποκατάσταση.
της Αλεξίας Σβώλου
Παρότι στην πατρίδα μας έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο στον τομέα της έγκαιρης αντιμετώπισης των εμφραγμάτων, στα εγκεφαλικά επεισόδια και στην αποκατάσταση των ασθενών υστερούμε και πρέπει να ανοίξουμε τον βηματισμό μας.
Η Ελλάδα είναι «πρωταθλήτρια» στην Ευρώπη στα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αλλά την ίδια ώρα υστερεί τόσο στη αντιμετώπισή τους, όσο και στην αποκατάσταση των ασθενών.
Στην πατρίδα μας καταγράφονται περίπου 60.000 αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια ετησίως, αριθμός υψηλότερος σε σύγκριση με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Πληθυσμιακές μελέτες από την Ελλάδα δείχνουν ότι το 80% των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ισχαιμικής αιτιολογίας και ότι 12 μήνες μετά το εγκεφαλικό, το 35% των ασθενών θα έχει αποβιώσει και το 31% θα έχει μόνιμη αναπηρία.
Παγκοσμίως, κάθε χρόνο 5,5 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.
Όπως αναφέρουν ο καθηγητής Νευρολογίας του ΑΠΘ Κωνσταντίνος Βαδικόλιας και ο πρόεδρος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας και γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακών Εγκεφαλικών Νόσων Γεώργιος Τσιβγούλης, τα εγκεφαλικά αποτελούν το πρώτο αίτιο αναπηρίας στους ενήλικες και την 3η αιτία θανάτου, με το το 85% των ασθενών να εκδηλώνει ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Το 98% των ασθενών νοσηλεύονται στα δημόσια νοσοκομεία, στα οποία πρέπει να λειτουργούν Μονάδες Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων.
Ωστόσο παρότι τα νοσοκομεία μας διαθέτουν στην συντηρηπτική τους πλειονότητα Μονάδες Εμφραγμάτων, δεν ισχύει το ίδιο για τα εγκεφαλικά, με συνέπεια οι περισσότερες εξειδικευμένες Μονάδες να βρίσκονται σε ιδιωτικά θεραπευτήρια και τα Δημόσια νοσοκομεία να υστερούν. Για τη δημιουργία Μονάδων Αντιμετώπισης Εγκεφαλικών βρίσκεται σε εξέλιξη το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, προκειμένου να καλυφθεί το χαμένο έδαφος.
Πέρα από τον κατάλληλο χώρο για την σωστή περίθαλψη του ασθενούς (δηλαδή την εξειδικευμένη μονάδα), απαιτείται και η ενημέρωση του κοινού, ώστε να μεταφέρονται οι ασθενείς γρήγορα στα νοσοκομεία, καθώς η πρώτη ώρα μετά το συμβάν είναι κρίσιμη για την ζωή του ασθενή.
Προσπάθειες ενημέρωσης για το ακριβώς είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο, πώς προκαλείται και τι πρέπει να κάνουμε, αν ένας δικός μας άνθρωπος υποστεί εγκεφαλικό, υλοποιεί η Ελληνική Συμμαχία- Συνεργασία για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια), που αποτελεί «παρακλάδι» της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για το Εγκεφαλικό (SAFE- Stroke Alliance for Europe). Το πώς θα ανταποκριθούν οι πολίτες είναι σημαντικό γιατί δεν πρέπει να χαθεί ούτε λεπτό!
Σχετικά με το ιατρικό «οπλοστάσιο» υπάρχουν καινούργιες θεραπείες για τα εγκεφαλικά, οι οποίες εφαρμόζονται, αν ο ασθενής πάει εγκαίρως στο νοσοκομείο. Το βασικό μας «όπλο» είναι η ενδοφλέβια χορήγηση θρομβολυτικών φαρμάκων. Η ενδοφλέβια θρομβόλυση αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση των ασθενών με οξύ ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και είναι εγκεκριμένη από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ).
Ωστόσο, η θεραπεία με ενδοφλέβια θρομβόλυση έχει αυστηρό χρονικό όριο χορήγησης εντός 4,5 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα κλινικών μελετών και τα δεδομένα μεγάλων εθνικών βάσεων καταγραφής αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, όσο αυξάνεται το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έναρξη των συμπτωμάτων του συμβάντος έως και την έναρξη χορήγησης ενδοφλέβιας θρομβόλυσης τόσο μειώνεται η αποτελεσματικότητά της ως προς τη μείωση της αναπηρίας. Επιβάλλεται λοιπόν να διενεργείται στους ασθενείς που καταφτάνουν στα Επείγοντα, ταχύτατη απεικόνιση του εγκεφάλου, με αξονική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό, η οποία αποτελεί την πιο διαδεδομένη απεικονιστική μέθοδο σε άτομα με συμπτώματα οξέος εγκεφαλικού.
Αυτή η διαγνωστική εξέταση δίνει το «πράσινο φως» για τη χορήγηση της ενδοφλέβιας θρομβόλυσης, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια και αποκλειστεί το ενδεχόμενο της κρανιοεγκεφαλικής αιμορραγίας.
Σε πολλά νοσοκομεία, η ενδοφλέβια θρομβόλυση ξεκινά ήδη από το ακτινολογικό τμήμα μετά τον αποκλεισμό της αιμορραγίας. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά οι θρομβολύσεις τα τελευταία χρόνια στα νοσοκομεία της πατρίδας μα, ενώ υστέρηση εξακολουθεί να καταγράφεται στην δημιουργία των εξειδικευμένων Μονάδων Αγγειακών Εγκεφαλικών και στα Κέντρα Αποκατάστασης.
Με άλμα στην αντιμετώπιση των εγκεφαλικών επεισοδίων ισοδυναμεί η ένταξη στην ιατρική φαρέτρα μιας πρωτοποριακής επέμβασης, που διενεργείται στα τμήματα επεμβατικής νευροακτινολογίας. Με τη βοήθεια αυτής της επέμβασης στους ασθενείς με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αφαιρείται ο θρόμβος και μειώνεται η ανάγκη για θεραπείες αποκατάστασης.