Η μοναξιά, που επιδεινώθηκε από την πανδημία του κορονοϊού εξελίσσεται σε μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας και δεν έχει ούτε ηλικία, ούτε είναι ταξική. «Χτυπά» παντού!
της Αλεξίας Σβώλου
Οι καρδιοπάθειες, οι καρκίνοι, ο σακχαρώδης διαβήτης, οι ρευματοπάθειες, οι λοιμώξεις δεν είναι οι πιο συχνές απειλές της υγείας μας. Εξίσου επικίνδυνη και πολύ πιο διαδεδομένη είναι η μοναξιά, που υπονομεύει την σωματική και την ψυχική υγεία και την ευεξία, σε κάθε ηλικία, όπως δείχνει η νέα έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO). Η κοινωνική απομόνωση έλαβε διαστάσεις εφιάλτη κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τώρα συνεχίζει να αυξάνεται καθώς «τρέφεται» από την οικονομική δυσχέρεια που προκάλεσαν η ενεργειακή κρίση και η ακρίβεια, αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο εμφάνισης πολλών εκφυλιστικών νοσημάτων.
Σύμφωνα με τους ειδικούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά μοιάζουν με δίχτυα που έχουν εξαπλωθεί παντού. Παρότι είναι διαδεδομένη η άποψη πως η μοναξιά πλήττει κυρίως τα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα στις χώρες υψηλού εισοδήματος, στην πραγματικότητα το τέρας της κοινωνικής απομόνωσης απειλεί άτομα κάθε ηλικίας και σε όλα τα κράτη, ανεξαρτήτως του κατά κεφαλήν εισοδήματος. Η μοναξιά δεν έχει ηλικία, δεν έχει ταχυδρομικό κώδικα και δεν είναι ταξική. Από μοναξιά και έλλειψη κοινωνικοποίησης πάσχουν άνθρωποι κάθε ηλικίας σε κάθε κοινωνική διαστρωμάτωση και πλούσιοι και φτωχοί.
- Στους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους ένα στα τέσσερα άτομα, (το 25%) βιώνει κοινωνική απομόνωση.
- τους έφηβους και τους νεαρούς ενήλικες μικρότερο αλλά υπολογίσιμο ποσοστό-που κυμαίνεται από το 5% έως το 15% -νιώθει μοναξιά σύμφωνα με τα ευρήματα ερευνών, αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα ευρήματα υποεκτιμούν το μέγεθος του προβλήματος και πως η επίπτωση της μοναξιάς είναι αρκετά μεγαλύτερη.
Παράγοντας κινδύνου για χρόνιες παθήσεις
Σε πολλές μελέτες η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου, καθώς συνδέεται με γνωστούς παράγοντες κινδύνου όπως είναι το κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλ, η παχυσαρκία και η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Παράλληλα η μοναξιά έχει άμεση επίπτωση στην ψυχική υγεία και προκαλεί αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη που αυξάνουν κατά 30% τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, όπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus.
Εμπόδιο στις σπουδές και την καριέρα
Η έλλειψη κοινωνικοποίησης επηρεάζει επίσης το επίπεδο μόρφωσης καθώς οι μοναχικοί νέοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να διακόψουν τις σπουδές τους και να μην καταφέρουν να σταδιοδρομήσουν επαγγελματικά όπως θα ήθελαν. Τα άτομα νεαρής ηλικίας δεν είναι άτρωτα στην μοναξιά, όπως υπογραμμίζουν οι ειδικοί του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και προειδοποιούν ότι το αφήγημα για την καταπολέμηση της μοναξιάς θα πρέπει να αναπροσαρμοστεί στην εποχή μας.
Σκοτεινοί οι αριθμοί της μοναξιάς στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και του κοινωφελούς Ιδρύματος ΤΙΜΑ, στην Ελλάδα ζουν τουλάχιστον 500.000 μοναχικοί ηλικιωμένοι, αριθμός που στην πραγματικότητα πρέπει να είναι μεγαλύτερος και να μεγαλώνει διαρκώς λόγω της εξέλιξης του δημογραφικού. Την ίδια ώρα παραμένει σκοτεινός ο αριθμός των ανήλικων που αντιμετωπίζουν μοναξιά, απομόνωση και περιθωριοποίηση. Μέσα σε αυτόν τον σκοτεινό και ακαθόριστο πληθυσμό μοναχικών ανήλικων περιλαμβάνονται 1.500 παιδιά που ζουν σε δομές παιδικής προστασίας και αντιμετωπίζουν πολλαπλά προβλήματα μαζί με την μοναξιά τους. Πρόκειται για παιδιά που έχασαν τους γονείς τους, ή οι γονείς τους βρίσκονται φυλακή ή απομακρύνθηκαν από τους κηδεμόνες τους με εισαγγελική παρέμβαση καθώς είχαν ακατάλληλους γονείς. Οι γονείς αυτοί μπορεί να κακοποιούν τα παιδιά τους, να έχουν προβλήματα χρήσης ουσιών (αλκοόλ, ναρκωτικά), ή να νοσούν από ψυχιατρικές παθήσεις.
Προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτή την νέα επιδημία μοναχικότητας που γιγαντώθηκε μέσα από την πανδημία του κορονοϊού, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δημιουργεί μία νέα Επιτροπή για την προαγωγή της κοινωνικοποίησης και των κοινωνικών επαφών που θα ξεκινήσει τις εργασίες της άμεσα με την πρώτη συνεδρίαση να έχει οριστεί για τις αρχές Δεκέμβρη. Η Επιτροπή θα έχει 3ετή διάρκεια και θα υλοποιήσει καμπάνιες ενημέρωσης του κοινού και δράσεις για τον ρόλο και την σημασία της κοινωνικοποίησης, ώστε να διασφαλιστεί και να βελτιωθεί η ευεξία των πολιτών και η ευρωστία των κρατών. Η μοναξιά πρέπει να αντιμετωπιστεί με συντονισμένες δράσεις όπως έχουν γίνει στο παρελθόν για τα ναρκωτικά, την παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τις λοιμώξεις και τον περιορισμό του καπνίσματος. Η Επιτροπή για την προαγωγή της κοινωνικοποίησης δεν εστιάζει μόνο στην κοινωνική δικτύωση μέσω του διαδικτύου καθώς έτσι δεν λύνεται το πρόβλημα της μοναξιάς.
Στόχος είναι να ανακτηθεί η κοινωνικοποίηση στον φυσικό κόσμο των ατόμων που έχουν περιορίσει τις κοινωνικές τους επαφές και έχουν απομονωθεί ή «κλειστεί στο καβούκι τους».
