Η πρόοδος της επιστήμης και η καινοτομία δίνουν ελπίδα στους ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα και η ελπίδα είναι το ισχυρότερο φάρμακο, όπως λέει χαρακτηριστικά η Λίζα Προδρόμου, Γενική διευθύντρια της BMS Ελλάδας και εκπρόσωπος του PharmaInnovation Forum (PIF). Όμως ο δρόμος για την θεραπεία των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα δεν είναι εύκολος, καθώς πρέπει να υπερπηδήσουν εμπόδια, όπως τις καθυστερήσεις από την πρώτη υποψία στη διάγνωση, τη μειωμένη πρόσβαση στους απαραίτητους (πλέον) βιοδείκτες, το στίγμα (που βαραίνει τους καπνιστές με ενοχές), το κάπνισμα, που μπορεί ακόμα να τους προσελκύει, τις καρκινογόνες πόλεις που τους αρρωσταίνουν κι άλλα πολλά. Στον αντίποδα των δυσκολιών, το βαρύ πυροβολικό της φαρμακοβιομηχανίας, οι ανοσοθεραπείες, συνδυασμένες με χημειοθεραπείες μετατρέπουν τον καρκίνο του πνεύμονα σε μια διαφορετική νόσο-αντιμετωπίσιμη αυτή την φορά-αυξάνοντας θεαματικά την επιβίωση, όπως εξηγούν οι ειδικοί.
της Αλεξίας Σβώλου
Ο καρκίνος του πνεύμονα καταγράφει ετησίως περίπου 9000 νέα περιστατικά στην Ελλάδα και περίπου 7000-7500 θανάτους, ενώ διεθνώς καταγράφονται 2,5 εκατ. νέες διαγνώσεις και 1,8 εκατ. θάνατοι. Το κύριο αίτιο για την εμφάνισή του είναι το κάπνισμα, ενώ ευθύνη φέρουν και οι καρκινογόνες πόλεις στις οποίες ζούμε, με την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη, το Παρίσι και το Λονδίνο να φιγουράρουν μεταξύ των πιο καρκινογόνων πόλεων, όπως εξηγεί ο ογκολόγος-παθολόγος Ηλίας Αθανασιάδης, διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «Μητέρα» και visiting Professor στον τομέα της Ογκολογίας, στο Northwestern University των ΗΠΑ. Ο καθηγητής επισημαίνει πως μια ημέρα διαμονής στο Πεκίνο αντιστοιχεί στο κάπνισμα ενός πακέτου τσιγάρου και πως η ατμοσφαιρική ρύπανση ως γενεσιουργό αίτιο του καρκίνου του πνεύμονα δεν πρέπει να υποτιμάται. Για την θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα η επιστήμη είναι το όχημα και η καινοτομία δίνει την απάντηση. Μια απάντηση που δεν αποτελεί έναν ακόμα αλγόριθμο, όπως επισημαίνει η Λίζα Προδρόμου, Γενική διευθύντρια της BMS Ελλάδας και εκπρόσωπος του Pharma Innovation Forum (PIF). Η καινοτομία είναι η ελπίδα και η ελπίδα αποτελεί το ισχυρότερο φάρμακο. Στον καρκίνο του πνεύμονα η ελπίδα έχει την μορφή της ανοσοθεραπείας που πλέον δίνεται συνδυαστικά με χημειοθεραπεία (κλασική ή νέας γενιάς-συζευγμένη με μονοκλωνικά αντισώματα) όπως υπογραμμίζει η πνευμονολόγος Ανδριανή Χαρπίδου, υπεύθυνη του τμήματος κλινικών Μελετών της Γ παθολογικής κλινικής και του ομώνυμου εργαστηρίου στο νοσοκομείο «Σωτηρία». Επειδή ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μικρομεταστατικός κατά την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του όγκου, με τις περισσότερες μεταστάσεις να εντοπίζονται σε απομακρυσμένα όργανα, ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσιάζει υποτροπές. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με την χορήγηση της ανοσοθεραπείας πριν και μετά την χειρουργική επέμβαση-γεγονός που μειώνει έως 40% τον κίνδυνο των υποτροπών, σύμφωνα με τα πιο πρόσφαταευρήματα.
Ωστόσο, όλες αυτές οι καινοτόμες θεραπείες προϋποθέτουν πως θα γίνεται προηγουμένως εξέταση βιοδεικτών ώστε να επιλεχθεί η καταλληλότερη ανά ασθενή, βάση της γονιδιακής ταυτότητας του όγκου. Στην Ελλάδα οι ασθενείς έχουν όμως μειωμένη πρόσβαση στους διαθέσιμους βιοδείκτες με τον ογκολόγο-παθολόγο Ιωάννη Μπουκοβίνα, επιστημονικό υπεύθυνο του ογκολογικού τμήματος της Βιοκλινικής να εξηγεί ότι όσοι νοσούν από καρκίνο του πνεύμονα στην πατρίδα μας έχουν πρόσβαση στο 35% των βιοδεικτώνπου είναι διαθέσιμοι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η χώρα μας παραμένει ακριβή στα πίτουρα και φθηνή στο αλεύρι, με πανάκριβες θεραπείες να εγκρίνονται χωρίς όμως τη συνοδεία των απαραίτητων βιοδεικτών. Κι όμως πρόσφατη ελληνική μελέτη έδειξε ότι μεσοπρόθεσμα –ούτε καν μακροπρόθεσμα- το Σύστημα Υγείας επωφελείται 10-20 φορές από την υιοθέτηση της καινοτομίας στη μάχη με τον καρκίνο-και οι βιοδείκτες αποτελούν την υπέρτατη καινοτομία. Ξεκίνησαν να είναι διαθέσιμοι περίπου πριν 10 χρόνια και αυτή η 10ετία τα άλλαξε όλα την μάχη με τον καρκίνο.
Ώρα όμως να πάμε πίσω στα προβλήματα. Άλλα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς συμπεριλαμβάνουν την απουσία διεπιστημονικής φροντίδας, την οποία πλέον ο καρκίνος απαιτεί (με ομάδα ειδικών να συνεργάζονται για την ολιστική φροντίδα του καρκινοπαθή), αλλά και τις σημαντικές καθυστερήσεις που καταγράφονται από την πρώτη υποψία της νόσου μέχρι την έναρξη της θεραπείας. Γι αυτό το διάστημα που είναι κρίσιμο για την έκβαση της θεραπείας, το NHS της Μ. Βρετανίας θεωρεί «αποδεκτή» την καθυστέρηση έως 6 εβδομάδες, με την Ελλάδα να καταγράφει καθυστερήσεις έως και 1 μήνα (4 εβδομάδες) μόνο για την έκδοση των αποτελεσμάτων της βιοψίας, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής παθολογίας και ογκολογίας Κωνσταντίνος Συρίγος, διευθυντής της Γ παθολογικής Κλινικής και του Ομώνυμου Εργαστηρίου του νοσοκομείου «Σωτηρία». Ο καρκίνος του πνεύμονα επιπλέον είναι ένα ταξικό νόσημα, με τους φτωχότερους και τους ευάλωτους πληθυσμούς (π.χ. κρατούμενοι σε φυλακές) να πλήττονται περισσότερο και παράλληλα να συναντούν περισσότερα εμπόδια αναφορικά με την πρόσβασή τους στις διαθέσιμες θεραπείες. Τέλος υπάρχει το στίγμα, έντονο στο σύστημα και την κοινωνία να ακολουθεί τον καπνιστή και είναι πάντα συμβατό με τον κανόνα «όπου φτωχός και η μοίρα του». Το 55% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα έχει βιώσει το στίγμα, με το 45% να αναβάλλουν ιατρικό ραντεβού γιατί φοβούνται τι θα βρει ο γιατρός, το 42% να νιώθουν ότι δεν αξίζει βοήθεια (δηλαδή καλά έπαθαν που κάπνιζαν) και το 30% να νιώθουν ένοχοι για την ασθένειά τους, καταλήγει ο Κωνσταντίνος Συρίγος.
