Σπάνιος σε σύγκριση με άλλους καρκίνους και πολύ πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμος είναι ο καρκίνος του παγκρέατος, ο οποίος συνήθως διαγιγνώσκεται με μεγάλη καθυστέρηση, καθώς δεν αναγνωρίζονται εγκαίρως τα άτυπα συμπτώματά του. Όπως εξηγεί ο χειρουργός Γρηγόρης Τσιώτος, Διευθυντής της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία, Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παγκρέατος και επίκουρος καθηγητής στην διάσημη Μayo Clinic των ΗΠΑ, όπου πέρασε ένα μεγάλο μέρος της επαγγελματικής του ζωής: «Καταγράφονται ετησίως 7 νέα περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού, άρα στην Ελλάδα έχουμε περίπου 770 νέα περιστατικά τον χρόνο με μέση ηλικία τα 50-60 έτη.
της Αλεξίας Σβώλου
Οι άνθρωποι αυτοί νοσούν από ένα δύσκολα αντιμετωπίσιμο καρκίνο που συχνά ανακαλύπτεται όταν έχει ήδη δώσει μεταστάσεις (πρωτίστως) στο ήπαρ, καθώς δεν γίνονται εγκαίρως αντιληπτά τα προειδοποιητικά συμπτώματα, όπως η ξαφνική και αναίτια εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη (χωρίς αύξηση σωματικού βάρους), ένας πόνος στην πλάτη πιο ψηλά από τη μέση (εκεί που κουμπώνει στο σουτιέν στις γυναίκες) ένα επίμονο κοιλιακό άλγος που διαρκεί μήνες και η αναίτια απώλεια κιλών». Οι περισσότεροι ασθενείς φτάνουν στον γιατρό όταν πλέον έχουν χάσει αρκετά κιλά, χωρίς να κάνουν δίαιτα και βρίσκονται πλέον σε κακή κατάσταση.
Για την μεγάλη δυσκολία στην παγκρεατεκτομή (ολική ή μερική) ο χειρουργός εξηγεί ότι έγκειται στην ανατομία και την θέση που βρίσκεται το πάγκρεας και το γεγονός ότι είναι σε εξαιρετικά στενή επαφή με μεγάλα αγγεία του σώματος, με συνέπεια η αφαίρεση των όγκων να είναι εξαιρετικά δύσκολη. Αν δεν γίνει σωστά, ή μένουν πίσω καρκινικές εστίες ή μπορεί να «ξυστεί» η επιφάνεια του αγγείου, οπότε ο ασθενής μπορεί να πεθάνει αμέσως από ακατάσχετη αιμορραγία.
Οι μεγάλες δυσκολίες που συναντούν οι χειρουργοί στην αφαίρεση μέρους ή όλου του παγκρέατος έχουν σαν συνέπεια πολλά περιστατικά να κατατάσσονται ως ανεγχείρητα. Ωστόσο στα ελάχιστα κέντρα Αριστείας της Ευρώπης και της Αμερικής, τα περιστατικά αυτά μπορούν να εγχειριστούν από πολύ έμπειρες ομάδες, με συνέπεια οι ασθενείς να κερδίζουν μια σημαντική παράταση ζωής, από 1 έως και 11 χρόνια. Η ομάδα του χειρουργού Γρηγόρη Τσιώτου πραγματοποιεί μέσα σε ένα έτος 44 παγκρεατεκτομές και ο νεαρότερος ασθενής που δέχτηκε ποτέ ήταν 23 ετών (σε πολύ προχωρημένη κατάσταση δυστυχώς, οπότε δεν μπορούσε να σωθεί), ενώ ο γηραιότερος ασθενής που έχει εγχειριστεί είναι μια εν ζωή γυναίκα 86 ετών. Μάλιστα ετοιμάζονται να δημοσιεύσουν μελέτη για την έκβαση των περιστατικών ηλικίας 80 ετών και άνω που θεωρούνται υπερήλικες, όχι απλά ηλικιωμένοι (elderly).
Για να έχουμε μια τάξη μεγέθους, η Κλινική Mayo στις ΗΠΑ διενεργεί ετησίως περί τις 120 παγκρετεκτομές, ενώ σε όλη την Αμερική γίνονται ετησίως περίπου 6.000 παγκρεατεκτομές. Μετά ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει ινσουλίνη (αν έχει αφαιρεθεί όλο το πάγκρεας) και παγκρεατικά ένζυμα, ισοβίως. Στις ΗΠΑ, υπάρχουν μαζί με την ηγέτιδα Mayo Clinic περίπου 15 κέντρα που μπορούν να πραγματοποιήσουν τόσο σύνθετες και δύσκολες επεμβάσεις, ενώ στην Ευρώπη συνολικά υπάρχουν περίπου δέκα, με ένα εξ αυτών να βρίσκεται στην Ελλάδα, στο νοσοκομείο Μητέρα και κάποια άλλα στην Πορτογαλία και την Χαϊδελβέργη της Γερμανίας. Εκτός από την χειρουργική αριστεία, είναι πολύ σημαντική και η αθέατη και αθόρυβη δουλειά που κάνει το Ελληνικό Ινστιτούτο Παγκρέατος, που προσπαθήσει να ενημερώσει τον κόσμο για τα ύποπτα συμπτώματα του παγκρεατικού καρκίνου όπως η ξαφνική εμφάνιση του διαβήτη αλλά και η συγκέντρωση πόρων από μεγάλες δωρεές και ευεργέτες, ώστε να δημιουργηθεί ένα Κοινωνικό Ταμείο που θα μπορεί να προσφέρει αυτές τις επεμβάσεις δωρεάν σε ασθενείς με πολύ χαμηλό εισόδημα.
