συνέντευξη της Μίνας Γκάγκα, Πνευμονολόγου, MD, PhD, FERS, FCCP, Διευθύντριας της Α’ Πνευμονολογικής Κλινικής του νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ», μέλους της Διαρκούς Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
Πόσοι περίπου είναι οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) στην Ελλάδα και πόσοι γνωρίζουν ότι νοσούν;
Στην Ελλάδα έχουν γίνει δύο μεγάλες Εθνικές μελέτες που δείχνουν ότι 8-10% των ενηλίκων Ελλήνων πάσχουν από ΧΑΠ. Αυτό μεταφράζεται σε έναν σημαντικό αριθμό ασθενών που κυμαίνεται από 800.000 έως 1.000.000 άτομα στην πατρίδα μας. Δεν είναι φυσικά όλοι με σοβαρή νόσο και αναπνευστική ανεπάρκεια αλλά η ΧΑΠ είναι ένα νόσημα που επιβαρύνεται με το χρόνο, ειδικά αν δεν γίνει διακοπή του καπνίσματος. Συχνά, δυστυχώς, οι ασθενείς έρχονται στο γιατρό όταν το νόσημα έχει ήδη προχωρήσει. Άρα λιγότεροι από τους μισούς ασθενείς ξέρουν ότι έχουν ΧΑΠ.
Ποια συμπτώματα πρέπει να στείλουν τον ασθενή στο γιατρό;
Τα συμπτώματα είναι βήχας, συνήθως παραγωγικός- ο γνωστός τσιγαρόβηχάς, δυσκολία και δύσπνοια στο περπάτημα, ιδιαίτερα στις ανηφόρες και τις σκάλες και επίσης συχνά κρυολογήματα που αντιμετωπίζονται σαν μεμονωμένα κρυολογήματα ενώ είναι ουσιαστικά παροξύνσεις ΧΑΠ. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, χρειάζεται φυσικά το ιστορικό και μια εξέταση που λέγεται σπιρομέτρηση. Αυτή γίνεται εύκολα, στα ιατρεία των πνευμονολόγων και, ανάλογα με το πόσο σοβαρή είναι η νόσος υπάρχουν ανάλογα φάρμακα, συνήθως εισπνεόμενα, που μπορούν να δοθούν και πολλά άλλα μέτρα.
Γιατί αρκετές φορές καθυστερεί η διάγνωση της νόσου;
Η διάγνωση της νόσου καθυστερεί συχνά γιατί οι ασθενείς δεν θέλουν να πάνε στο γιατρό, ούτε να διακόψουν το κάπνισμα και επειδή τα συμπτώματα εκδηλώνονται σιγά-σιγά και χειροτερεύουν αργά, οι άρρωστοι μαθαίνουν να ζουν με αυτά και τα θεωρούν φυσιολογικά. Έτσι, έρχονται στο γιατρό όταν πια τα πράγματα έχουν προχωρήσει. Μπορούμε να δώσουμε φάρμακα για να βελτιώσουμε την αναπνοή και την ποιότητα της ζωής, όμως δεν μπορούμε να ανατρέψουμε τυχόν καταστροφή που έχει γίνει στον πνεύμονα.
Όταν η διάγνωση καθυστερεί για κάποιους μήνες ή και παραπάνω, τι χάνει ο ασθενής αναφορικά με την υγεία του;
Όπως είπα, δεν έχουμε τρόπο να ανατρέψουμε την βλάβη που έχει ήδη συντελεστεί. Στην ΧΑΠ γίνονται δύο ειδών βλάβες: Αρχικά, καταστρέφονται πολλές κυψελίδες και μειώνεται η επιφάνεια που έχουμε για να κάνουμε ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή να δώσουμε οξυγόνο στο αίμα. Αυτό σημαίνει ότι ειδικά στην άσκηση τα πράγματα ζορίζουν πολύ, καθώς τότε οι απαιτήσεις για οξυγόνο αυξάνονται. Επίσης στη ΧΑΠ στενεύουν οι αεραγωγοί, είναι δηλαδή σαν να αναπνέουμε μέσα από ένα στενό καλαμάκι. Άρα είναι πιο δύσκολο να αναπνεύσουμε, η αναπνοή γίνεται πιο κουραστική. Και πέρα από την αναπνοή, επιβαρύνονται η καρδιά και τα αγγεία, με συνέπεια κάποια στιγμή ο ασθενής να εκδηλώνει αναπνευστική ανεπάρκεια ή και καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια και να χρειάζεται οξυγονονοθεραπεία ή και βοήθεια με μη επεμβατικό αερισμό. Όσο πιο νωρίς λοιπόν διαγνώσουμε την ΧΑΠ και όσο πιο νωρίς διακοπούν τα αίτια που την προκαλούν και δοθούν φάρμακα, τόσο πιο καλή είναι υγεία των πνευμόνων και η ποιότητα της ζωής.
Ποιοι άλλοι παράγοντες είναι ιδιαίτερα σημαντικοί στην πρόληψη της νόσου και την καλύτερη έκβαση της πορείας του ασθενή;
Για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ΧΑΠ, πέρα από την αποφυγή του καπνίσματος και της έκθεσης σε ατμόσφαιρα με πολλούς ρύπους, είναι επίσης σημαντική η καλή διατροφή και η συχνή άσκηση. Και ιδιαίτερα σε πιο σοβαρές καταστάσεις, βοηθάει πάρα πολύ και η φυσικοθεραπεία. Είναι πολύ σημαντικό επίσης πέρα από το πνευμονολόγο που παρακολουθεί τον ασθενή, να υπάρχει μια ομάδα που μπορεί να τον παρακολουθεί για όλα τα προβλήματα του. Να τον βοηθήσει με την διακοπή του καπνίσματος, να τον συμβουλέψει για τα καρδιολογικά ή τα μεταβολικά του προβλήματα να του δείξει τις ασκήσεις για την φυσιοθεραπεία αλλά και να τον στηρίξει όταν αισθάνεται αποκαρδιωμένος. Γιατί και η κατάθλιψη είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ΧΑΠ, ιδιαίτερα στις προχωρημένες μορφές της. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε πάντα στο ιατρείο και στο νοσοκομείο, να είμαστε εκεί για τον ασθενή για όλα τα προβλήματα του, ολιστικά και προσωποποιημένα.
Πέρα από την καλή σχέση με τον γιατρό τους οι ασθενείς με ΧΑΠ τι άλλο πρέπει οπωσδήποτε να κάνουν;
Είναι πολύ σημαντικό οι ασθενείς με ΧΑΠ να κάνουν εμβόλιο για πνευμονιόκοκκο και κάθε χρόνο να εμβολιάζονται έναντι της γρίπης και του κορονοϊού. Επίσης θα πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (ιό RSV), όταν γίνει διαθέσιμο.
