Τα πιο πρόσφατα στατιστικά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την πορεία των δεικτών υγείας διεθνώς αποκαλύπτουν ότι το πέρασμα της πανδημίας COVID-19 ανέτρεψε την πρόοδο που είχε επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια αναφορικά με το προσδόκιμο επιβίωσης. Τα ευρήματα δείχνουν ότι η πανδημία έσβησε μια 10ετία προόδου στην υγεία και την βελτίωση του προσδόκιμου επιβίωσης.
Ανάμεσα στο 2019 και το 2021, το παγκόσμιο προσδόκιμο επιβίωσης μειώθηκε κατά 1,8 χρόνια πέφτοντας στην ηλικία των 71,4 ετών όπως ήταν το 2012. Παράλληλα, το προσδόκιμο υγιούς επιβίωσης (δηλαδή τα χρόνια που ζούμε πριν μας χτυπήσουν την πόρτα τα χρόνια νοσήματα) μειώθηκε κατά 1,5 χρόνια στην ηλικία των 61,9 ετών, όπως ίσχυε το 2012.
Η έκθεση του 2024 δείχνει επίσης ότι η επίδραση της πανδημίας δεν ήταν ίδια σε όλες τις περιοχές του πλανήτη. Πιο δυνατό το πλήγμα ήταν στις ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική και την Νοτιοανατολική Ασία, όπου το προσδόκιμο επιβίωσης έπεσε κατά 3 χρόνια ενώ το προσδόκιμο υγιούς επιβίωσης έπεσε αντίστοιχα κατά 2,5 χρόνια από το 2019 έως το 2021. Αντίθετα στην περιφέρεια του Δυτικού Ειρηνικού η επίδραση στα δύο πρώτα χρόνια της πανδημίας ήταν οριακή με απώλεια 0,1 ετών στο προσδόκιμο επιβίωσης και απώλεια 0,2 ετών αναφορικά με την υγιή επιβίωση. Σχολιάζοντας αυτά τα ευρήματα, ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, γενικός διευθυντής του ΠΟΥ επισημαίνει: «Συνεχίζουμε να καταγράφουμε σημαντική πρόοδο στην υγεία, με δισεκατομμύρια ανθρώπους να απολαμβάνουν καλύτερη υγεία, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όλα αυτά αποτελούν μια εύθραυστη ισορροπία».
Πιο θανατηφόρα τα εκφυλιστικά νοσήματα
Η πανδημία COVID-19 αναδείχθηκε 3η αιτία θανάτου το 2020 και 2η το 2021. Σχεδόν 13 εκατομμύρια ζωές χάθηκαν σε αυτό το διάστημα. Ειδικά στις ΗΠΑ και στην Λατινική Αμερική η λοίμωξη COVID-19 ανήλθε σε πρώτη αιτία θανάτου και για το 2020 και για το 2021.
Οι ασθένειες που αναδεικνύονται ως οι «μαζικότεροι” δολοφόνοι περιλαμβάνουν το έμφραγμα και το εγκεφαλικό επεισόδιο, διάφορες διαδεδομένες μορφές καρκίνου (μαστού, πνεύμονα, παχέος εντέρου, προστάτη, τραχήλου μήτρας) τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), τη νόσο Αλτσχάιμερ και τον σακχαρώδη διαβήτη που συνολικά ευθύνονταν το 2019 για το 74% των θανάτων. Ακόμα και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα παραπάνω εκφυλιστικά νοσήματα εξακολούθησαν να αντιστοιχούν στο 78% των θανάτων που δεν αποδίδονταν στον κορονοϊό.
Αλματώδης αύξηση της παχυσαρκίας
Μια από τις μεγαλύτερες αλματώδεις αυξήσεις καταγράφηκε στην παχυσαρκία με περίπου 813 εκατ. ανθρώπους να είναι παχύσαρκοι και σχεδόν 500 εκατ. ανθρώπους να νοσούν από σακχαρώδη διαβήτη που πηγαίνει χέρι –χέρι με την παχυσαρκία. Την ίδια ώρα ο κόσμος μας αντιμετωπίζει ένα δίπολο παχυσαρκίας και υποθρεψίας, με τις δύο αυτές αντίθετες νοσογόνους καταστάσεις να συνυπάρχουν. Ουσιαστικά ενώ πολλοί άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν εξαιτίας της παχυσαρκίας, (πρωτίστως από καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνους σχετιζόμενους με την παχυσαρκία) άλλοι τόσοι πεθαίνουν από την πείνα.
Το 2022, περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο κάτοικοι του πλανήτη ήταν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι ενώ 500 εκατ. άνθρωποι ήταν λιποβαρείς. Η υποθρεψία έχει δυνατό αντίκτυπο στα παιδιά με 148 εκατ. νήπια ηλικίας κάτω των 5 ετών να έχουν ανεπαρκές ύψος για την ηλικία τους και 45 εκατ. παιδιά να είναι πολύ αδύνατα για την ηλικία τους. Την ίδια ώρα, 37 εκατ. παιδιά διεθνώς έχουν αρκετά έως πολλά πλεονάζοντα κιλά.
Ανισότητες στην υγεία
Το 2021, 1,3 δισεκατομμύρια άτομα ήτοι το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε (και εξακολουθεί να ζει) με μια μορφή αναπηρίας. Αυτή η πληθυσμιακή ομάδα αντιμετωπίζει πολλές ανισότητες αναφορικά με την υγεία και υφίσταται πολύ περισσότερες αδικίες. Το ίδιο ισχύει και για την πληθυσμιακή ομάδα των προσφύγων και των μεταναστών. Στον αντίποδα, από το 2018, ένα επιπρόσθετο 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπων κατάφερε να βελτιώσει την υγεία του σε πείσμα της κλιματικής αλλαγής, της μόλυνσης της ατμόσφαιρας, της διόγκωσης της επιδημίας της παχυσαρκίας και της διάδοσης των νοσημάτων που σχετίζονται με το κάπνισμα.
Μέσα στην δίνη των κλυδωνισμών, που προκάλεσε η πανδημία, το πρόγραμμα Universal Health Coverage (Παγκόσμια Κάλυψη Υγείας) του ΠΟΥ επεκτάθηκε σε άλλα 585 εκατ. ανθρώπους αντί του 1 δισεκατομμυρίου που ήταν ο αρχικός στόχος, λόγω των εμποδίων που έθεσε η covid 19. Εκτιμάται λοιπόν ότι 777 εκατ. άνθρωποι επιπλέον θα έχουν προστασία από υγειονομικούς κινδύνους έως το 2025, αντί του ενός δισεκατομμυρίου, όπως «όριζε» ο αρχικός σχεδιασμός. Περίπου 230 εκατ. ανθρώπων εξακολουθούν να μένουν απροστάτευτοι έναντι των νέων υγειονομικών συναγερμών, που θα πληθαίνουν χρόνο με τον χρόνο, καθώς η πανδημία φρέναρε αυτή τη πρόοδο.
