Η νόσος Αλτσχάιμερ αποτελεί την πιο συχνή μορφή άνοιας και έχει χαρακτηριστεί ως η πιο απειλητική παγκόσμια μάστιγα για τις επόμενες δεκαετίες. Σε όσα γνωρίζουμε ήδη γι αυτή, προστίθενται νέα ευρήματα, που βοηθούν στην πρόληψη της, δεδομένου ότι ακόμα δεν έχει καταστεί εφικτή η θεραπεία της για όλους τους ασθενείς.
Της Αλεξίας Σβώλου
Σε όλα τα επίπεδα συντελείται επιστημονική πρόοδος για τη νόσο Αλτσχάιμερ, που λόγω της εξέλιξης του δημογραφικού και της γήρανσης του πληθυσμού, λαμβάνει πλέον τα χαρακτηριστικά πανδημίας και απειλεί να γονατίσει όλα τα συστήματα υγείας, καθώς οι εκτιμώμενοι αριθμοί των ασθενών γιγαντώνονται. Όπως εξηγεί η Παρασκευή Σακκά, νευρολόγος – ψυχίατρος, διευθύντρια του Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου – Ιατρείου Μνήμης του Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια και τη Νόσο Alzheimer, στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι από 200.000 ασθενείς, ενώ αν συνυπολογίσουμε τους φροντιστές τους, η νόσος επηρεάζει περισσότερο από 1 εκατομμύριο ανθρώπους στην πατρίδα μας.
Ο βασικότερος προδιαθεσικός παράγοντας για την εμφάνιση του Αλτσχάιμερ είναι η προχωρημένη ηλικία και η νόσος Αλτσχάιμερ αντιστοιχεί στο 75% όλων των μορφών άνοιας. Οι αριθμοί των ασθενών αυξάνονται εκθετικά, καθώς οι άνθρωποι γηράσκουν. Πρόσφατα σε έρευνα του 2024 αποδείχτηκε ότι στα σημάδια που μπορεί να προειδοποιούν για επερχόμενη άνοια συμπεριλαμβάνεται και η απώλεια των αισθητηρίων ικανοτήτων και κυρίως η προοδευτική βαρηκοΐα και η προοδευτική απώλεια όρασης, όπως εξηγεί η Παρασκευή Σακκά.
Νέα ευρήματα
Τα νέα ευρήματα έρχονται να ισχυροποιήσουν την συσχέτιση του αυξημένου κινδύνου για τη νόσο Αλτσχάιμερ με την έλλειψη κοινωνικοποίησης του ατόμου. Γι’ αυτό άλλωστε και το να παραμένει κανείς ενεργός θεωρείται κρίσιμη «μη φαρμακευτική παρέμβαση» για την πρόληψη της ασθένειας. Όπως υπογραμμίζει η Παρασκευή Σακκά, οι τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου- δηλαδή οτιδήποτε δεν αφορά την ηλικία και το γενετικό υπόβαθρο- μπορούν να συμβάλλουν στην πρόληψη του Αλτσχάιμερ σε ποσοστό περίπου 45%. Αρνητικό ρόλο στο Αλτσχάιμερ διαδραματίζει και η ατμοσφαιρική ρύπανση που θεωρείται τροποποιήσιμος παράγοντας αλλά δεν είναι στο χέρι του καθενός να την αλλάξει. Αναφορικά με τους ατομικούς παράγοντες κινδύνου, είναι γνωστό εδώ και χρόνια πως αποφεύγοντας την παχυσαρκία, ρυθμίζοντας την αρτηριακή πίεση, την χοληστερόλη και το σάκχαρο (τους δείκτες του καρδιαγγειακού κινδύνου) μειώνεται δραστικά ο κίνδυνος για νόσο Αλτσχάιμερ.
Σημαντική η άσκηση για το σώμα και το μυαλό
Κομβικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου διαδραματίζει και η αερόβια άσκηση όπως το περπάτημα, με τους ειδικούς να προτρέπουν τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν σωματικά δραστήριοι κάνοντας όποια αερόβια άσκηση τους αρέσει και τους ταιριάζει (περπάτημα, κολύμβηση, ποδήλατο, τένις, πεζοπορία, ρακέτες, πινγκ-πονγκ, κτλ)
Στα νέα ευρήματα φαίνεται πως η προοδευτική βαρηκοΐα και η προοδευτική απώλεια όρασης από εκφυλιστικά οφθαλμικά νοσήματα συμβάλλουν στην απομόνωση του ανθρώπου, τον καθιστούν ακόμα πιο «απόμαχο» της ζωής και έτσι μπορούν να θεωρηθούν κριτήρια για αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ.
«Όταν λέμε ότι πρέπει να παραμείνουμε ενεργοί και να ‘δουλεύουμε’ το μυαλό μας στις μεγαλύτερες ηλικίες, εννοούμε να έχουμε παρέες, να κουβεντιάζουμε, να λύνουμε σταυρόλεξα, να παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια (σκάκι, άλλα παιχνίδια στρατηγικής ή γνώσεων) ακόμα και να ψάχνουμε στο ίντερνετ πράγματα που μας ενδιαφέρουν, να κάνουμε δηλαδή αναζητήσεις, να διαβάζουμε βιβλία. Το βασικό είναι να μην μένουμε αδρανείς. Βοηθούν επίσης ο χορός, η κινησιοθεραπεία, η συμμετοχή σε θεατρικές ομάδες, οτιδήποτε κρατάει τον άνθρωπο διασυνδεδεμένο με την κοινότητα στην οποία ζει και το μυαλό του ενεργό» υπογραμμίζει η νευρολόγος-ψυχίατρος.
Δομές για την άνοια
Στην πατρίδα μας, από το 2022 και μετά με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης δημιουργήθηκαν δομές για την άνοια δωρεάν για όλους στις οποίες περιλαμβάνονται κέντρα ημέρας, κινητές μονάδες για εξυπηρέτηση των ασθενών κατ’ οίκον, καθώς και οικοτροφεία για ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ προχωρημένου σταδίου και περιπατητικούς (που μπορούν δηλαδή να περπατήσουν) και γι αυτούς που δυστυχώς είναι κατάκοιτοι. Βέβαια, επειδή οι κλίνες σε αυτά τα οικοτροφεία είναι περιορισμένες, η μεταφορά των ασθενών εκεί γίνεται σε συννενόηση με τις ψυχιατρικές κλινικές των νοσοκομείων του ΕΣΥ (όπου νοσηλεύονταν οι εν λόγω ασθενείς) και με αυστηρά κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια.
