Για πολλά χρόνια στην δημοσιογραφία κυριαρχούσε το ρητό «what bleeds, leads», που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει πως το αίμα (και κατ’ επέκταση οι σκοτεινές ειδήσεις) γίνονται πρωτοσέλιδο. Στην πατρίδα μας βέβαια, αυτό εξακολουθεί να ισχύει κατά κόρον-κυριαρχούν και προβάλλονται οι κακές ειδήσεις ενίοτε ακόμα και αποκλειστικά μόνο αυτές, αλλά η αλλαγή κλίματος έχει ήδη ξεκινήσει, με τις Σκανδιναβικές χώρες να προβάλλουν τις θετικές και αισιόδοξες ειδήσεις.
της Αλεξίας Σβώλου
Ζούμε σε μια εποχή που στην κυριολεξία βομβαρδιζόμαστε 24 ώρες το 24ωρο με κακά μαντάτα. Πόλεμοι, δολοφονίες, δυστυχήματα, φυσικές καταστροφές, κλιματική αλλαγή με ακραία φαινόμενα πρωταγωνιστούν στα δελτία ειδήσεων και πολλές φορές επιλέγονται σαν πρώτα θέματα γιατί έχουμε «γαλουχηθεί» με αυτόν τον τρόπο δημοσιογραφικά να εστιάζουμε στο κακό. Σύμφωνα με τον Αχιλλέα Καραδημητρίου, Επίκουρο Καθηγητή Δημοσιογραφίας και Παραγωγής Ειδησεογραφικού Περιεχομένου στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και δημοσιογράφο / επαληθευτή ειδήσεων (fact-checker) στην πλατφόρμα check4facts.gr με επικεφαλής φορέα το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), ο χώρος της δημοσιογραφίας έμαθε να προβάλλει το κακό, όπως περιγράφει και ο όρος «what bleeds leads». Η υπερ-προβολή των κακών ειδήσεων έχει οδηγήσει ένα μεγάλο μέρος της νέας γενιάς να αποφεύγει τις ειδήσεις, δηλαδή οι νέοι μας εξελίσσονται σε media avoiders, καθώς βρίσκουν την παρακολούθηση της ειδησεογραφίας τοξική, οπότε αναζητούν την μιντιακή αποτοξίνωση. Πρόκειται για ανθρώπους σε νεαρές παραγωγικές ηλικίες που έχουν μπουχτίσει από τις μαύρες ειδήσεις και τα fake news (που επίσης είναι απειλητικά) καθώς στοχεύουν στο να προκαλέσουν φόβο και να γεννήσουν το συναίσθημα ότι απειλούμαστε. Εκεί επενδύουν όλα τα fake news για να μεγαλώσουν την απήχησή τους.
Πιθανώς η νοοτροπία με την οποία μεγαλώσαμε-να περιμένουμε το κακό- συμβάλλει στην ευπιστία ορισμένων ανθρώπων στα fake news με τον καθηγητή της Παντείου να υπογραμμίζει την ανάγκη της διάδοσης του μιντιακού αλφαβητισμού ή της μιντιακής εγγραμματοσύνης ή του μιντιακού εγγραμματισμού (media literacy).
Αυτό φυσικά προϋποθέτει εκπαίδευση και γίνονται ειδικά σεμινάρια και στην πατρίδα μας, ενώ διαθέτει και ειδικό εγχειρίδιο σε μορφή ebook η Unesco για να αναπτύξουν οι ακροατές/θεατές/αναγνώστες των ειδήσεων την εγγραμματοσύνη τους και να μην πέφτουν θύματα των fake news. Εξίσου σημαντικό κατά τον επίκουρο καθηγητή δημοσιογραφίας είναι να αποφεύγουμε την πόλωση γιατί τα fake το ζήσαμε news στοχεύουν και εκμεταλλεύονται την ακραία πόλωση. Διχάζουν και δηλητηριάζουν το κοινό- το ζήσαμε άλλωστε όλοι κατά την πανδημία με τα διαφορά fake news περί εμβολιασμού και είδαμε πόση πόλωση επικράτησε.
Φυσικά μια νοοτροπία ετών που προβάλλει το κακό δεν αλλάζει από την μία στιγμή στην άλλη. Ωστόσο, το ευχάριστο είναι πως ο αέρας της αλλαγής έρχεται από τον Ευρωπαϊκό Βορά, από τις Σκανδιναβικές χώρες όπως είναι η Φιλανδία, που ο πληθυσμός τους βρίσκεται πολύ ψηλά στην λίστα με τους πιο ευτυχισμένους πολίτες κρατών. Οι Φιλανδοί και γενικά οι Σκανδιναβοί στρέφονται στην αισιόδοξη πλευρά της ειδησεογραφίας. Αυτή η νέα τάση, να εστιάζουμε στο θετικό και το αισιόδοξο αρχίζει να κερδίζει έδαφος όπως γίνεται αντιληπτό και μέσα από τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και ιστοσελίδες που αναζητούν και προβάλλουν την ευχάριστη είδηση της ημέρας.
Οι ευχάριστες ειδήσεις μάς φτιάχνουν την διάθεση, δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να έχουν όραμα οι πολίτες –ειδικά η νέα γενιά-εμποδίζουν την πόλωση, τον διχασμό και την μηδενιστική προσέγγιση και ενισχύουν τους κοινωνικούς δεσμούς γιατί κάθε κοινωνία εντέλει αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει: Να εργαστεί και να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, τις υποδομές, την γνώση και την συνείδηση για ένα καλύτερο αύριο.
