Ο μηχανισμός COVAX κατεβάζει ρολά την τελευταία ημέρα του χρόνου, αφού παρέδωσε 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων για τον κορονοϊό σε 146 κράτη χαμηλού εισοδήματος και συνέβαλε στην αποφυγή 2,7 εκατ. θανάτων από την λοίμωξη covid 19.
Παράλληλα ο ΠΟΥ ενημερώνει για την νέα μετάλλαξη του κορονοϊού που μεταδίδεται ταχύτατα.
της Αλεξία Σβώλου
Χάρη στις προσπάθειες του COVAX, τα τελευταία 3,5 χρόνια, τα κράτη χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος κατάφεραν να πετύχουν εμβολιαστική κάλυψη 57% έναντι της covid πανδημίας, γεγονός που ισοδυναμεί με ένα ικανοποιητικό ποσοστό συγκρινόμενο με το 67%, της μέσης παγκόσμιας εμβολιαστικής κάλυψης.
Ωστόσο, η κατάργηση του μηχανισμού COVAX δεν αφήνει ξεκρέμαστες τις πιο αδύναμες χώρες.
Συγκεκριμένα 92 χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, που έχουν χαρακτηριστεί ως «ευάλωτες οικονομίες» θα συνεχίσουν να λαμβάνουν τα εμβόλια έναντι του κορονοϊού από τη Συμμαχία για τα Εμβόλια Gavi, για την επόμενη διετία, με 58 χώρες ήδη να έχουν υποβάλλει αίτηση για 83 εκατομμύρια δόσεις νέων εμβολίων για το 2024. Προτεραιότητα στους εμβολιασμούς θα έχουν οι επαγγελματίες υγείας, οι κοινοτικοί υπάλληλοι, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με υποκείμενα νοσήματα.
Ο μηχανισμός COVAX δημιουργήθηκε το 2020 για να εξασφαλίσει ισότιμη πρόσβαση στον παγκόσμιο πληθυσμό στα υπό-ανάπτυξη τότε εμβόλια έναντι του κορονοϊού.
Την όλη προσπάθεια συντόνισαν ο Συνασπισμός για την Πανδημική Ετοιμότητα CEPI, η Συμμαχία για τα Εμβόλια Gavi, η Οργάνωση UNICEF και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Μαζί με τα 2 δισεκατομμύρια δόσεων εμβολίων, τα κράτη χαμηλού εισοδήματος ενισχύθηκαν με πόρους ύψους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων ώστε να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν εμβολιασμούς με τα προσφερόμενα εμβόλια. Σε αυτή την διαδρομή οι εταίροι του COVAX είχαν σαν σύνθημα τη φράση «κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι όλοι να είναι ασφαλείς».
Μέχρι το τέλος του 2020, 190 κράτη υψηλού, μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος είχαν λάβει μέρος στον COVAX, καθιστώντας τον έτσι έναν από τους μεγαλύτερους «συνεταιρισμούς» του 21ου αιώνα.
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, ο COVAX είχε εξασφαλίσει πόρους 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη εμβολίων και τον Ιανουάριο του 2021, 39 μόλις ημέρες μετά την χορήγηση του πρώτου εμβολίου για τον κορονοϊό, οι πρώτες δόσεις των εμβολίων δόθηκαν σε φτωχότερες χώρες μέσω του μηχανισμού.
Ο COVAX δημιουργήθηκε μέσα στις πιο σκοτεινές ώρες της πανδημίας για να εξασφαλίσει πρόσβαση στην καινοτομία στα πιο αδύναμα οικονομικά κράτη και καθώς στην αρχή δεν είχε καθόλου αποθεματικό, περιοριζόταν στην αρχή στην υπογραφή πρώιμων συμβολαίων με τις κατασκευάστριες φαρμακοβιομηχανίες με 100 χώρες ώστε να γίνει γρηγορότερα η διακίνηση των εμβολίων και να μην κολλήσει σε προϋπάρχοντες νόμους του Εμπορίου (των Εξαγωγών).
Έως και σήμερα ο COVAX έχει προσφέρει το 74% των δόσεων εμβολίων για τον κορονοϊό στις χώρες χαμηλού εισοδήματος και 52 από τις 92 ευάλωτες οικονομίες στηρίχθηκαν στον μηχανισμό για να παραλάβουν το 50% των δόσεων που έλαβαν στα χρόνια της πανδημίας. Σε αυτές τις 92 ευάλωτες οικονομίες, 6 στους 10 πολίτες εμβολιάστηκαν έναντι του κορονοϊού με τουλάχιστον μία δόση εμβολίου ενώ οι επαγγελματίες υγείας έλαβαν δύο δόσεις εμβολίων με συνέπεια η εμβολιαστική τους κάλυψη να ανέλθει στο 84%. Ο μηχανισμός COVAX απέστειλε επίσης 2.5 εκατ. δόσεις εμβολίων έναντι του κορονοϊού σε εμπόλεμες περιοχές και εκεί όπου εξελίσσονταν ανθρωπιστικές κρίσεις, ενεργοποιώντας ένα παρακλάδι του που αποκαλείται Ανθρωπιστικός Buffer ή Ανθρωπιστικός Ρυθμιστικός Παράγοντας.
Δημιουργία Μονάδων Παραγωγής Εμβολίων στην Αφρική
Χάρη στις διαπραγματεύσεις του COVAX, ο μηχανισμός κατάφερε να προμηθευτεί εμβόλια σε πολύ χαμηλότερες τιμές με συνέπεια ένα ποσό από το αποθεματικό του να παραμένει ακόμα και σήμερα διαθέσιμο. Το ποσό αυτό που αποκαλείται Πανδημική Δεξαμενή Εμβολίων θα ενισχυθεί με 1 δισεκατομμύριο δολάρια για να ενισχυθεί η δημιουργία Παραγωγικών Μονάδων Εμβολίων στην Αφρική. Επιπλέον μέσω της χρηματοδότησης από την «Δεξαμενή» ενισχύεται η προσπάθεια για το μεγάλο «Catch-up», προκειμένου τα παιδιά και οι ενήλικες να κάνουν τις δόσεις των εμβολίων ρουτίνας που παραμελήθηκαν στα χρόνια της πανδημίας.
«Εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη δεν θα ήταν σήμερα στην ζωή χωρίς τον μηχανισμό COVAX» λέει η Jane Halton, Διευθύντρια του CEPI. «Παρότι φτιάχτηκε από το μηδέν μέσα στην πιο δύσκολη συγκυρία που έχει βιώσει η ανθρωπότητα τους τελευταίους αιώνες, τα επιτεύγματα του COVAX ήταν σημαντικά και θα μείνει στην ιστορία ως δείγμα του τι μπορούμε να πετύχουμε αν συνεργαστούμε» καταλήγει η ίδια.
Από την δική της μεριά, η UNICEF, ένας από τους εταίρους του COVAX, συνεχίσει να παρέχει εμβόλια ρουτίνας σε βρέφη νήπια και παιδιά στις πιο φτωχές χώρες για την πρόληψη των μεταδιδόμενων νοσημάτων και την θωράκιση των ευάλωτων Συστημάτων Υγείας, σε κράτη με περιορισμένους πόρους. «Ξέρουμε τους Νόμους της αγοράς και γνωρίζουμε πως χωρίς αυτή την παρέμβαση δεν θα υπήρχε ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια, ούτε βέβαια σε οποιοδήποτε άλλο «εργαλείο». Η δημιουργία του COVAX είναι ένα μάθημα για όλους μας, προσθέτει ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Dr. TedrosAdhanom Ghebreyesus.
Τι λέει ο ΠΟΥ για τη νέα μετάλλαξη του κορονοϊού
Η μεγάλη ταχύτητα διάδοσης της νέας μετάλλαξης του κορονοϊού JN.1 την καθιστά σύμφωνα με τον ΠΟΥ «στέλεχος ενδιαφέροντος» που αποτελεί ένα σκαλί πριν την διαβάθμιση ως «στέλεχος ανησυχίας».
Η νέα μετάλλαξη προέρχεται από την υποπαραλλαγή BA.2.86 και μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη επιβάρυνση των Συστημάτων Υγείας από τις αναπνευστικές λοιμώξεις, καθώς μεταδίδεται πολύ εύκολα.
Τα νέα μονοδύναμα covid εμβόλια εξακολουθούν να προστατεύουν από την σοβαρή νόσηση και τον θάνατο μετά την μόλυνση με το νέο στέλεχος και τα υπόλοιπα κυκλοφορούντα στελέχη, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες του ΠΟΥ. Το γεγονός που προβληματίζει τους ειδικούς είναι πως δεν κυκλοφορεί μόνο ο κορονοϊός αλλά και η γρίπη και ο ιός RSV, που καταγράφουν έξαρση, ενώ αυξητικά είναι και τα κρούσματα παιδικής πνευμονίας. Έτσι πολλαπλασιάζεται το φορτίο των νοσοκομείων από τα αναπνευστικά νοσήματα.
Ο ΠΟΥ συστήνει στα ευάλωτα άτομα την χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους με συνωστισμό, τον καλό αερισμό των κλειστών χώρων, την υγιεινή του βήχα (βήχουμε μέσα σε κλειστό αγκώνα και όχι στον αέρα), το τακτικό πλύσιμο των χεριών και τον εμβολιασμό έναντι του κορονοϊού και της γρίπης.
Το εμβόλιο για τον ιό RSV θα γίνει τους προσεχείς μήνες διαθέσιμο κι αυτό, αρχικά για τους ηλικιωμένους και τους ευπαθείς, με υποκείμενα νοσήματα.
