Η πατρίδα μας διαθέτει μόλις 25-30 εκπαιδευμένους σκύλους οδηγούς για περίπου 3000 πολίτες με ολική τύφλωση που υπάρχουν στην επικράτεια. Ο ιδρυτής του Οργανισμού Liberty Assistance and Guide Dogs Γιάννης Κονδράρος μιλά για το έργο της ΚΟΙΝΣΕΠ Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας και για την ανάγκη να υπάρξουν περισσότεροι εκπαιδευμένοι σκύλοι, ώστε να καλυφθούν περισσότερες ανάγκες ατόμων με οπτική αναπηρία.
της Αλεξίας Σβώλου
Υπάρχει μεγάλη ανάγκη στην χώρα μας να ενημερωθούμε για τους σκύλους οδηγούς -δηλαδή για τους εκπαιδευμένους σκύλους που βοηθούν άτομα με προβλήματα όρασης να ζήσουν με αυτονομία και να κινηθούν με ασφάλεια μέσα στις πόλεις, ώστε να έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής, καθώς στην Ελλάδα είναι πολύ λίγοι οι εκπαιδευμένοι σκύλοι που διαθέτουμε. Όπως αναφέρει ο ιδρυτής της Οργάνωσης Liberty Assistance and Guide Dogs Γιάννης Κονδράρος, υπάρχουν περίπου 20.000 άνθρωποι με οπτική αναπηρία στην πατρίδα μας και περίπου 2.500 έως 3.000 άτομα έχουν ολική τυφλότητα που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την συμβίωση με έναν σκύλο οδηγό. Ωστόσο, έχουμε μόλις 25 έως 30 εκπαιδευμένους σκύλους οδηγούς που ο καθένας τους κοστίζει περίπου 25.000 € για την ανατροφή κι εκπαίδευσή του. Πρόκειται για ένα σημαντικό κόστος που περιλαμβάνει όλη την εκπαίδευση του σκύλου και την ζωή του για τα 10 χρόνια περίπου που θα προσφέρει τις υπηρεσίες τους σε ένα άτομο με τυφλότητα μέχρι να συνταξιοδοτηθεί, και που φυσικά δεν μπορεί να το καταβάλλει ο τυφλός πολίτης.
Η επιλογή των σκύλων οδηγών ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία από τους τρεις μήνες μετά την εκτροφή και είναι συγκεκριμένες οι ράτσες που προορίζονται γι αυτή την εργασία, όπως τα Golden Retriever και τα Labrador που εκπαιδεύονται για αυτό το σκοπό και μάλιστα γίνεται και αξιολόγηση των γονιών του σκύλου! Υπάρχουν συνολικά 52 κριτήρια που αξιολογείται το κουτάβι από πολύ μικρή ηλικία περίπου 50 έως 60 ημερών δηλαδή περίπου δύο μηνών και ένα από τα κριτήρια αξιολόγησης είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να διαχειριστεί το στρες. Παράλληλα αξιολογούνται και οι γονείς του ώστε να υπάρχει πιο πλήρης εικόνα. Ακολούθως, από την ηλικία των τριών μηνών θα ξεκινήσει μια προεπιλογή κουταβιών και στην ηλικία των 12 έως 14 μηνών θα γίνει η επίσημη αξιολόγηση. Αφού το σκυλάκι στειρωθεί θα δοθεί σε μία ανάδοχη οικογένεια (puppy walkers) η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση του σκύλου.
Στην ηλικία του ενός έτους που ο σκύλος ενηλικιώνεται ξεκινά η κανονική εκπαίδευση του η οποία διαρκεί 10 έως 14 μήνες και μετά δίνεται στον χειριστή του, δηλαδή στο άτομο με πρόβλημα όρασης. Αφού συναντηθούν ο σκύλος οδηγός και ο χειριστής υπάρχει μία επιπλέον εκπαίδευση και των δύο μαζί για τρεις εβδομάδες και ξεκινά η υπηρεσία του σκύλου οδηγού που βρίσκεται ήδη σε ηλικία σχεδόν δύο ετών σχεδόν δύο ετών για τουλάχιστον οχτώ χρόνια. Όταν οι σκύλοι οδηγοί προσεγγίζουν την ηλικία των 10 ετών, συνταξιοδοτούνται μέσω μιας σταδιακής διαδικασίας κατά την οποία αποχωρίζονται από το άτομο με προβλήματα όρασης που έζησαν μαζί του το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους. Τα εκπαιδευμένα ζώα, συνταξιούχοι πλέον επιστρέφουν στην οργάνωση που τα εκπαίδευσε και δίνονται σε οικογένειες για υιοθεσία ή συχνά επιστρέφουν πίσω σε εκείνες τις ανάδοχες οικογένειες (puppy walkers), με τις οποίες συμβίωσαν κι εκπαιδεύτηκαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους.
Η Οργάνωση Liberty Assistance and Guide Dogs ξεκίνησε να λειτουργεί το 2018 και ο πρώτος σκύλος που εκπαιδεύτηκε ήταν ο Μπούμπης. Οι διαθέσιμοι σκύλοι οδηγοί αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στην ανάγκη των ατόμων με ολική τυφλότητα. Η ζωή με έναν σκύλο οδηγό είναι τελείως διαφορετική από το να έχεις λευκό μπαστούνι με το οποίο κυκλοφορούν τα άτομα με τυφλότητα. Ο σκύλος οδηγός βάσει νόμου συνοδεύει τον χειριστή του παντού, εισέρχεται ελεύθερα σε όλα τα καταστήματα, ακόμα και στα καταστήματα τροφίμων και εστίασης και σε όλα τα μέσα μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των ταξί. Στα αεροπλάνα, ο σκύλος οδηγός συνοδεύει τον χειριστή του στην καμπίνα των επιβατών, κάθεται κάτω από το κάθισμα του και δεν επιβαρύνεται με επιπλέον εισιτήριο. Στα πλοία ως γνωστόν κάθε σκύλος (όχι μόνο οι σκύλοι οδηγοί) χρειάζονται μηδενικό εισιτήριο για να ταξιδέψουν (pet on deck), που εκδίδεται με τον αριθμό του τσιπ, και ο σκύλος οδηγός συνοδεύει τον χειριστή του και σε όλους τους εσωτερικούς χώρους του πλοίου.
Η δαπάνη για την ανατροφή κι εκπαίδευση των σκύλων οδηγών επιβαρύνει τους αρμόδιους Οργανισμούς που μπορούν να λειτουργού μέσω δωρεών. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων εταιρικής ευθύνης, μεγάλες εταιρίες, όπως τράπεζες, οργανισμοί τηλεπικοινωνίας φαρμακοβιομηχανίες σαν την Bayer, εταιρίες καλλυντικών σαν την L’Oréal έχουν αναλάβει το κόστος για την εκπαίδευση και ανατροφή των σκύλων που κυμαίνεται από 25.000-30.000 ευρώ ανά ζώο, μια δαπάνη που κανένας πολίτης, πόσω μάλλον άτομο με αναπηρία μπορεί να επωμισθεί. Θυμίζουμε στο σημείο αυτό πως όταν συναντούμε στο δρόμο σκύλο οδηγό με τον χειριστή του δεν κάνει να τον χαϊδεύουμε και να του αποσπούμε με οποιονδήποτε τρόπο την προσοχή γιατί εκείνη την ώρα εργάζεται. Επίσης αν έχουμε κατοικίδιο, δεν το αφήνουμε εκείνη την ώρα να πλησιάσει να μυριστεί και να παίξει με τον σκύλο οδηγό –γιατί θα του αποσπάσει την προσοχή. Όλοι οι κάτοχοι σκύλου πρέπει να τραβήξουν το δικό τους ζωάκι και να αφήσουν ανεμπόδιστο τον σκύλο οδηγό να περάσει κατευθύνοντας τον χειριστή του, με ασφάλεια στον προορισμό τους.
