Την παγκόσμια επιδημιολογία της μηνιγγίτιδας αναμένεται να αλλάξει η ανάπτυξη και κυκλοφορία του πρώτου 5δύναμου εμβολίου, στη Νιγηρία και από εκεί σε όλες τις Αφρικανικές χώρες. Το εμβόλιο που αποκαλείται Men5CV έχει λάβει έγκριση από τον ΠΟΥ καθώς προστατεύει έναντι των 5 στελεχών του μηνιγγιτιδόκοκκου που ευθύνονται για τα κρούσματα βακτηριακής μηνιγγίτιδας, εκτός του στελέχους Β το οποίο προκαλεί νόσο στις Ευρωπαϊκές χώρες.
Η ανάπτυξη του εμβολίου και η εκστρατεία εμβολιασμού υποστηρίζονται από την Συμμαχία για τα εμβόλια Gavi, η οποία χρηματοδοτεί το παγκόσμιο απόθεμα εμβολίων έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου και βοηθά τις χώρες χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος προκειμένου να υλοποιήσουν προγράμματα εμβολιασμού για τους πολίτες τους.
Η Νιγηρία, χώρα της Δυτικής Αφρικής με πληθυσμό 218,5 εκατ. ανθρώπους συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των 26 χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου όπου η μηνιγγίτιδα είναι υπερ-ενδημική και ανήκει σε αυτήν την γεωγραφική περιοχή η οποία αποκαλείται Αφρικανική Ζώνη Μηνιγγίτιδας. Πέρσι σε όλη την Αφρική καταγράφηκε άλμα αύξησης κατά 50% στα νέα περιστατικά τα οποία καταγράφηκαν από τον ΠΟΥ. Στη Νιγηρία, μια πρόσφατη επιδημική έξαρση του στελέχους C του βακτηρίου Neisseria meningitidis από την 1η Οκτωβρίου του 2023 έως την 11η Μαρτίου του 2024, οδήγησε στην καταγραφή 1742 ύποπτων κρουσμάτων μηνιγγίτιδας, συμπεριλαμβανομένων 101 επιβεβαιωμένων κρουσμάτων και 153 θανάτων σε 7 από τα 36 ομόσπονδα κρατίδια. Για να αντιμετωπιστεί η φονική επιδημική έξαρση, οι υγειονομικές αρχές της χώρας ξεκίνησαν εκστρατεία εμβολιασμού στα μέσα του περασμένου Μαρτίου με αρχικό στόχο να εμβολιαστούν 1 εκατ. παιδιά έφηβοι και νέοι ηλικίας 1-29 ετών.
Η μηνιγγίτιδα είναι μια σοβαρή λοίμωξη που προκαλεί οίδημα στις μεμβράνες οι οποίες περιβάλουν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Τα αίτια της ποικίλουν και μπορούν να οφείλονται σε ιούς, βακτήρια, μύκητες και παράσιτα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, πυρετό, αυχενική ακαμψία και κακοδιαθεσία. Πιο σοβαρή λοίμωξη είναι η βακτηριακή μηνιγγίτιδα που μπορεί να προκαλέσει σηψαιμία και να οδηγήσει στον θάνατο του ασθενούς ή σε ισόβιες σοβαρές αναπηρίες. Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η ραγδαία εξέλιξη της λοίμωξης με την επιδείνωση της υγείας του ασθενούς και τον θάνατο να μπορούν να καταγραφούν εντός 24 ωρών από την μόλυνση.
«Η μηνιγγίτιδα είναι ένας παλιός γνώριμος κίνδυνος αλλά αυτό το νέο εμβόλιο αλλάζει τα δεδομένα και βοηθά να σωθούν πολλές ζωές» επισημαίνει ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ. Ο Dr.Tedros προσθέτει πως το επιστημονικό επίτευγμα της Νιγηρίας μάς φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στον στόχο να εξαλείψουμε τη μηνιγγίτιδα έως το 2030.
Το επαναστατικό νέο εμβόλιο παρέχει προστασία έναντι των 5 βασικών στελεχών του μηνιγγιτιδόκοκκου (A, C, W, Y and X) που δημιουργούν επιδημικές εξάρσεις στον αναπτυσσόμενο κόσμο, σε μια και μόνη δόση. Το 5δύναμο νέο εμβόλιο είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το μονοδύναμο που χρησιμοποιείται στην Αφρική, το οποίο παρέχει προστασία μονάχα έναντι του στελέχους Α. Το νέο εμβόλιο αξιοποιεί την ίδια τεχνολογία με το παλαιότερο συζευγμένο εμβόλιο έναντι του στελέχους (MenAfriVac) και χρειάστηκαν 13 χρόνια για να αναπτυχθεί, ενώ χρηματοδοτήθηκε από την Μ. Βρετανία. Ο ΠΟΥ έδωσε το πράσινο φως για την κυκλοφορία του τον περασμένο Ιούλιο και τον περασμένο Οκτώβριο εξέδωσε επίσημη σύσταση για την χρήση του για όλες τις χώρες που περιλαμβάνονται στην Αφρικανική Ζώνη της μηνιγγίτιδας.
Ήδη από το 2019 ο ΠΟΥ είχε ανακοινώσει τον παγκόσμιο οδικό χάρτη για την καταπολέμηση της μηνιγγίτιδας μέχρι το 2030. Ο χάρτης αυτός περιλαμβάνει 3 στόχους: Την μείωση των περιστατικών βακτηριακής μηνιγγίτιδας κατά 50% και των θανάτων κατά 70% καθώς την μείωση της συχνότητας εμφάνισης των αναπηριών, μετά τη νόσηση με μηνιγγίτιδα από οποιαδήποτε αιτία. «Με νέες επιδημικές εξάρσεις λοιμωδών νοσημάτων να καταγράφουν αύξηση παγκοσμίως, οι καινοτομίες όπως το 5δύναμο εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας μάς βοηθούν να αντεπιτεθούμε» επισημαίνει η Aurélia Nguyen, Εκτελεστική Διευθύντρια Προγράμματος στη Συμμαχία για τα Εμβόλια Gavi, που χρηματοδοτεί τόσο την ανάπτυξη νέων εμβολίων όσο και την διάθεσή τους στα κράτη με χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα. Χάρη στο συζευγμένο εμβόλιο για τον μηνιγγιτιδόκοκκο Α η Αφρική μπόρεσε να εξουδετερώσει παλιότερα κύματα μηνιγγίτιδας. Στην Ευρώπη, μετά τους διευρυμένους εμβολιασμούς έναντι των στελεχών Α, C, Y και W-135 το κυρίαρχο στέλεχος στην εποχή μας είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β, για τον οποίο υπάρχει στοχευμένο εμβόλιο (Bexsero), που αποζημιώνεται μονάχα για ιδιαίτερα ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (δηλαδή πολύ μικρά σε ηλικία νήπια που έχουν και υποκείμενα νοσήματα). Το εμβόλιο έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου Β χρειάστηκε συνολικά 20 χρόνια για να αναπτυχθεί, ενώ τα πρόσφατα απανωτά περιστατικά μηνιγγίτιδας σε φοιτητές στην πατρίδα μας ωθούν τους επιστήμονες που συνθέτουν την Εθνική Επιτροπή Λοιμώξεων να εισηγηθεί στο Υπουργείο Υγείας να αποζημιώνεται το προαναφερθέν εμβόλιο και σε άλλες ηλικιακές ομάδες, ώστε να περιλαμβάνονται και οι φοιτητές.
