Κάθε παιδί δέχεται ερεθίσματα και μιμείται πρότυπα που βλέπει πρώτα στο σπίτι και μετά στο σχολείο. Ο ρόλος των γονιών είναι καταλυτικός στην ανατροφή των παιδιών και οι γονείς πρέπει να είναι περισσότερο ενεργοί και παρόντες στην ζωή των παιδιών, σήμερα, καθώς οι κίνδυνοι και οι απειλές είναι αλλεπάλληλες τόσο στον φυσικό όσο και στον ψηφιακό κόσμο.
της Αλεξίας Σβώλου
Σαν γονείς οφείλουμε να βάζουμε πρώτοι τα όρια και να δίνουμε με αγάπη –χωρίς δογματισμούς-συμβουλές στο παιδί μας, για τη σχέση του με το διαδίκτυο, ώστε να χτιστεί και να παραμείνει υγιής, γιατί η κακή σχέση με το διαδίκτυο είναι συγκοινωνούν δοχείο με το φαινόμενο της βίας στους ανήλικους.
Στη ζωή τίποτα δε γίνεται τυχαία.
Έτσι λοιπόν και η μάστιγα της βίας μεταξύ των ανήλικων που δείχνει να ξεφεύγει πέρα από κάθε δυσοίωνη πρόβλεψη συνδέεται με σειρά νοσηρών φαινομένων στη ζωή των παιδιών με προεξέχοντα το διαδικτυακό εθισμό που οδηγεί στον διαδικτυακό εκφοβισμό και κατ’ επέκταση στην βία.
Έτσι λοιπόν αντιμετωπίζοντας κάθε κρίκο της αλυσίδας μεμονωμένα με αγάπη πρώτα μέσα από το ίδιο το σπίτι μας, μπορούμε ως γονείς να σπάσουμε την αλυσίδα των κακοφορμισμένων συμπεριφορών που οδηγούν σ’ αυτή την τεράστια έξαρση της βίας στους ανήλικους αλλά και σε κάθε ηλικία.
Πάμε να δούμε πρώτα απ’ όλα το ρόλο του διαδικτυακού εθισμού και την έκταση που έχει πάρει το φαινόμενο τα τελευταία χρόνια.
Τα ποσοστά μιλούν από μόνα τους και σκιαγραφούν ένα δυστοπικό τοπίο τόσο για την Ελλάδα όσο και παγκόσμια. Η πανδημία σίγουρα προκάλεσε μια τεράστια αύξηση όλων των προβληματικών συμπεριφορών εγκλωβίζοντας τους εφήβους σε έναν κόσμο ψηφιακό απομονώνοντας τους από την κοινωνική επαφή και οδηγώντας στο άγχος, την κούραση και την εξόντωση, το απόλυτο burnout, τους γονείς που βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα κυκεώνα, με συνέπεια πολλά παιδιά πλέον να μεγαλώνουν στον….. αυτόματο πιλότο, με το διαδίκτυο να έχει εισβάλλει αρρύθμιστα στην ζωή τους.
«Στην μετά Covid-19 εποχή οι συμπεριφορές διαδικτυακής εξάρτησης έφτασαν το 40%, εκ των οποίων 8-10% αφορούν σοβαρού βαθμού εξάρτηση. Τα ποσοστά αυτά είναι διπλάσια, σε σχέση με τα αντίστοιχα προ της πανδημίας» εξηγεί η Άρτεμις Τσίτσικα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Επιστ. Υπεύθυνος της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) στη Β΄ Παιδιατρική Κλινική Ε.Κ.Π.Α.-Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ).
Όπως αναφέρει η αναπληρώτρια καθηγήτρια, η συµπεριφορά εξάρτησης από το διαδίκτυο (ΣΕ∆) χαρακτηρίζεται από απώλεια ελέγχου σχετικά µε τη χρήση του διαδικτύου με αποτέλεσμα την ψυχο-κοινωνική δυσλειτουργία (έκπτωση κοινωνικών δεξιοτήτων και αποµόνωση, παραµέληση σχολικών και δημιουργικών δραστηριοτήτων ή/και της υγείας, προσωπικής φροντίδας και υγιεινής.
Όπως συμβαίνει σε όλες περιπτώσεις δεν είναι όλα τα παιδιά εξίσου ευάλωτα στον διαδικτυακό εθισμό.
Κάποια είναι πιο επιρρεπή κι αυτά έχουν ευάλωτη προσωπικότητα (χαμηλή αυτοεκτίμηση, μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες κ.α.), ή υπάρχει συνύπαρξη με άλλες δυσκολίες (άγχος, καταθλιπτικό συναίσθημα, μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-Υπερκινητικότητας-ΔΕΠ-Υ), ή αντιμετωπίζουν προβλήματα στις σχέσεις τους με τους συνομηλίκους (απόρριψη, σωματικός ή λεκτικός εκφοβισμός κ.α.), ή συνυπάρχει οικογενειακή δυσλειτουργία (συγκρούσεις, δυσκολία οριοθέτησης, έλλειψη επικοινωνίας, αδιαφορία ή υπερβολική αυστηρότητα, παραμέληση). Επίσης υπάρχουν και Κοινωνικοί λόγοι που καθιστούν τα παιδιά πιο ευάλωτα, όπως η κοινωνική & η οικονομική κρίση, η έλλειψη πόρων για ψυχαγωγία και αντιπροτάσεις κ.α.)
Σημάδια κινδύνου
Επειδή ο βασικός στόχος αφορά την πρόληψη, οι γονείς πρέπει να έχουν το νου τους για κάποια χαρακτηριστικά σημάδια κινδύνου. Αυτά περιλαμβάνουν υπερβολικό χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο, μονομανία, παραμέληση των υποχρεώσεων και άλλων ασχολιών, απότομη πτώση της σχολικής επίδοσης, απομόνωση και μείωση του χρόνου δραστηριοτήτων και του χρόνου που περνούν τα παιδιά με φίλους, επιθετικότητα, μεταβολή της συμπεριφοράς, αδιαφορία για πράγματα που παλιά τα ευχαριστούσαν καθώς και πονοκέφαλοι, και ξηρότητα οφθαλμών οου οφείλονται στην ψηφιακή κόπωση. Επίσης σημάδι κινδύνου είναι η παραμέληση της προσωπικής φροντίδας και υγιεινής.
Συμβουλές για γονείς
Δεν είναι όλοι οι γονείς καλοί γνώστες του διαδικτύου και σε μεγάλο αριθμό γονιών απαντάται αυτό που λέμε ψηφιακός αναλφαβητισμός. Αυτό ωστόσο δεν ακυρώνει τον γονεϊκό συμβουλευτικό τους ρόλο.
Οι γονείς λοιπόν θα πρέπει να θέτουν όρια (για πολλά θέματα) που να τηρούνται μέσα στην οικογένεια.
Τα όρια όταν δεν είναι υπερβολικά ή ιδιαίτερα αυστηρά, δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν και σηματοδοτούν ενδιαφέρον. Επιπλέον, είναι σημαντικά για θέματα ασφάλειας. Τα παιδιά που ζουν δίχως όρια κινδυνεύουν. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τα όρια που θα ισχύσουν είναι καλό να συζητώνται, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων από πολύ μικρή ηλικία, είναι στοιχείο πολύ σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας.
Τα όρια που τίθενται διεθνώς για χρόνο οθόνης-screen time κατά την παιδική και εφηβική ηλικία είναι δύο ώρες την ημέρα (το μέγιστο), ωστόσο είναι λογικό τα περισσότερα παιδιά να είναι σε επαφή με την τεχνολογία συνεχώς μέσα στην ημέρα. Συνεπώς, είναι περισσότερο σημαντική η «ποιότητα» της σχέσης με το μέσο, και όχι τόσο η «ποσότητα-χρόνος». Δηλαδή εάν οι ισορροπίες της καθημερινότητας τηρούνται με καλά αποτελέσματα σε όλες τις δραστηριότητες/ λειτουργίες των παιδιών, ο χρόνος ενασχόλησης μπορεί να ρυθμιστεί και να ελεγχθεί από τα ίδια.
Οι γονείς πρέπει να αφιερώνουν χρόνο και διάθεση ώστε να ασχοληθούν με τα θέματα διαδικτύου, μαζί με τα παιδιά. Επίσης πρέπει να τα ενημερώσουν με απλά λόγια από μικρή ηλικία για τα φαινόμενα «εθισμού» και παρενόχλησης. Αν παρατηρήσουν υπερβολική χρήση ή/και συμπεριφορές «εθισμού» πρέπει να αναζητούν άμεσα βοήθεια.
Καλό είναι στο σπίτι ο υπολογιστής να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να απομονωθεί και να υπάρχει σχετική επιστασία.
Χρήσιμα είναι και τα φίλτρα για επιβλαβείς ιστοσελίδες και συμμετοχή στις επιλογές του εφήβου (χωρίς υπερβολές ή/και παράλογες απαγορεύσεις). Ως γονείς, είμαστε πρότυπο για τα παιδιά/οι δικές μας συνήθειες θα πρέπει να τα εμπνέουν. Για αυτό άλλωστε ο ρόλος μας είναι σημαντικός στην πρόληψη. Η ποιοτική σχέση με τους γονείς, ο χρόνος που οι γονείς αφιερώνουν στα παιδιά και η ενασχόληση με την τεχνολογία μαζί με τα παιδιά τους μπορούν να συμβάλλουν στην αποφυγή υπερβολών. Η συναισθηματική κάλυψη των παιδιών, η καλή σχέση και η επικοινωνία όλων των μελών οδηγούν σε σωστή εφαρμογή Ορίων μέσα στο σπίτι. Το διαδίκτυο είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και δεν θα πρέπει να «δαιμονοποιείται».
Συμπερασματικά:
Αν και δεν μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από όλους τους κινδύνους στο διαδίκτυο και στο φυσικό κόσμο, μπορούμε να τους δώσουμε εφόδια και να τους δείξουμε τον τρόπο να διαχειρίζονται δυσκολίες, να γίνονται πιο δυνατά μέσα από αυτές και να προχωρούν με περισσότερη εμπειρία και γνώση. Πρόσθετες πληροφορίες, προσφέρει σε παιδιά και γονείς η Γραμμή ΜΕΥποστηρίΖω 80011 80015, που λειτουργεί καθημερινά από τις 10:00 πμ έως τις 15:00 μμ χωρίς χρέωση.
