Την ανάγκη να τεθούν υπό διεθνή εποπτεία 5 ψυχοδραστικές ουσίες που αποτελούν συνθετικά οπιοειδή και ημι-συνθετικά κανναβιδοειδή για την προστασία της Δημόσιας Υγείας, ανακοινώνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO). Στην ίδια λίστα διεθνούς επιτήρησης, τον Κατάλογο Εξαρτησιογόνων Ουσιών, ο ΠΟΥ εντάσσεται επιπλέον κι ένα μυοχαλαρωτικό σκεύασμα.
της Αλεξίας Σβώλου
Τα φάρμακα είναι εν δυνάμει και τοξικά, αναλόγως της χορήγησης και της δοσολογίας, όπως γνωρίζουμε από την εποχή του Ιπποκράτη. Επιπλέον μπορούν να γίνουν πολύ επικίνδυνα όταν είναι πλαστά (φάρμακα-μαϊμού). Ακολουθώντας τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά (CND) έλαβε πρόσφατα την απόφαση να θέσει υπό διεθνή έλεγχο στον Κατάλογο των Εξαρτησιογόνων Ουσιών 5 ψυχοδραστικές ουσίες (οπιοειδή και ένα κανναβινοειδές) και ένα επιπλέον φαρμακευτικό σκεύασμα. Στις συστάσεις αυτές κατέληξαν οι ειδικοί της Επιτροπής για την Εξάρτηση στα Φάρμακα ECDD, οι οποίοι αναλύουν τους κινδύνους και τα οφέλη των ψυχοδραστικών ουσιών που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά, ώστε να βρεθούν κάτω από διεθνή επιτήρηση σε περίπτωση που η χρήση τους προκαλέσει βλαβερές επιδράσεις στην υγεία των πολιτών.
Οι ουσίες αυτές παράγονται και διακινούνται από λαθραία κανάλια ως πλαστά φάρμακα, με αποτέλεσμα να αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για την δημόσια υγεία, όπως επισημαίνει ο Dr. Deus Mubangizi, Διευθυντής στον ΠΟΥ για την Πολιτική και την Ασφάλεια των Προϊόντων Υγείας. Ανάλογες λίστες επιτήρησης για ψυχοδραστικές ουσίες έχουν εκδοθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σε παλαιότερες δεκαετίες όπως συνέβη στην Σύμβαση και το σχετικό Πρωτόκολλο του 1971. Η επιτήρηση για την ανίχνευση λαθραίων ψυχοδραστικών ουσιών και γενικά φαρμάκων «μαϊμού» συμβάλλει στην προστασία των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού και ειδικότερα των νέων από την λήψη τέτοιων επικίνδυνων σκευασμάτων.
Οι 5 ψυχοδραστικές ουσίες που προστέθηκαν στο υπάρχον πρωτόκολλο των Εξαρτησιογόνων Ουσιών που μάλιστα προκαλούν μεγαλύτερη εξάρτηση από την μορφίνη και την φεντανύλη, συμπεριλαμβάνουν τις εξής δραστικές:
Την N-Pyrrolidino protonitazene, γνωστή ως πρωτονιταζεπίνη στα ελληνικά. Πρόκειται για ένα συνθετικό οποιοειδές με την μορφή λευκής ή κρεμ χρώματος άοσμης κρυσταλλικής σκόνης που έχει ανιχνευθεί σε πλαστά φάρμακα, με την μορφή χαπιών. Αυτή μπορεί να χορηγηθεί από το στόμα, ενέσιμα ή με εισπνοή, δεν έχει αποδεδειγμένη θεραπευτική δράση, ούτε ενδεδειγμένη ιατρική χρήση και μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο.
Η λίστα περιλαμβάνει και την N-Pyrrolidino metonitazene, γνωστή ως μετονιταζεπίνη, που επίσης αποτελεί συνθετικό οπιοειδές. Κυκλοφορεί με την μορφή σκόνης κρεμ χρώματος, που χορηγείται ενέσιμα. Ούτε αυτή διαθέτει αποδεδειγμένη θεραπευτική δράση, ούτε ενδεδειγμένη ιατρική χρήση και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες, ακόμα και θάνατο.
Με παρόμοια ονομασία κυκλοφορεί η ψυχοδραστική ουσία Etonitazepipne, γνωστή και ως ετονιταζίνη. Είναι κι αυτό συνθετικό οπιοειδές σε μορφή κίτρινης ή υποκίτρινης σκόνης, χωρίς αποδεδειγμένη θεραπευτική δράση,χωρίς ενδεδειγμένη ιατρική χρήση και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες ακόμα και θάνατο.
Ανάλογη προειδοποίηση του ΠΟΥ υπάρχει για την N-Desethyl isotonitazene, γνωστή ως νορισοτονιταζίνη. Έχει την μορφή κρυσταλλικής ουσίας, έχει ανιχνευθεί σε πλαστά φάρμακα και έχουν καταγραφεί θάνατοι και νοσηλείες από την χορήγηση του σε χώρες όπου κυκλοφόρησε σαν σκεύασμα μαϊμού. Δεν διαθέτει θεραπευτική δράση ούτε ενδεδειγμένη ιατρική χρήση.
Ακολουθεί στον Κατάλογο των Εξαρτησιογόνων Ουσιών η Hexahydrocannabinol, (εξαϋδροκανναβινόλη), γνωστή με το ακρωνύμιοHHC. Πρόκειται για ένα ημι-συνθετικό κανναβιδοειδές, με την μορφή άχρωμου ελαίου ή ρητίνης. Αυτό μπορεί να βρεθεί σε υγρά ηλεκτρονικών τσιγάρων, τσίχλες και ζελεδάκια (σαν marshmallows), ακόμα και με την μορφή βάμματος όπου έχει ανιχνευθεί μέχρι και σε πλαστά προϊόντα υγιεινής διατροφής.
Τέλος ο εν λόγω Κατάλογος περιλαμβάνει την Carisoprodol ή καρισοπροδόλη, που δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα ως ηρεμιστικό και ως μυοχαλαρωτικό. Επίσης, η καρισοπροδόλη διακόπτει την νευρωνική επικοινωνία μεταξύ του δικτυωτού σχηματισμού και του νωτιαίου μυελού, με αποτέλεσμα την καταστολή και την μεταβολή στην αντίληψη του πόνου. Ως φαρμακευτικό σκεύασμα, είναι διαθέσιμη σε μορφή ταμπλέτας αλλά έχει ανιχνευθεί και σε πλαστά φάρμακα ως πρόσμιξη με την μορφή λευκής σκόνης. Η χρήση της για μη ιατρικούς λόγους μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας.
Η επιτροπή ECDD εδώ και 70 χρόνια έχει μια και μόνη αποστολή: Να προστατεύει τις τοπικές κοινωνίες από επικίνδυνες ψυχοδραστικές ουσίες οι οποίες κυκλοφορούν για ιατρική χρήση με συνταγή αλλά μπορούν να διακινηθούν παράνομα και να ανιχνευθούν επίσης σε πλαστά σκευάσματα. Οι ειδικοί του ECDD πραγματοποιούν τακτικές εκθέσεις και αναφορές μετά από σχετικό αίτημα της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών στις Εξαρτησιογόνες Ουσίες και τα αιτήματα έρχονται πλέον πολύ συχνότερα, καθώς καταγράφεται στην εποχή μας σε διεθνές επίπεδο υπερπαραγωγή και υπερ-διακίνηση συνθετικών οπιοειδών όπως η φεντανύλη και η νιταζένη. Οι προσθήκες των νέων δραστικών ουσιών στον υπάρχοντα Κατάλογο Εξαρτησιογόνων Ουσιών για διεθνή εποπτεία έγιναν στο πλαίσιο της διεθνούς συνάντησης των Ηνωμένων Εθνών και του ΠΟΥ για τις εξαρτησιογόνες ουσίες στις αρχές του Μάρτη (2025) στη Βιέννη.
