Παγκοσμίως οι καπνιστές μειώνονται αλλά 8 εκατ. θάνατοι ετησίως οφείλονται στα νοσήματα που σχετίζονται με το κάπνισμα.
της Αλεξίας Σβώλου
«Αγκάθια» σε αυτή την παγκόσμια τάση συρρίκνωσης του αριθμού των καπνιστών, που αποτυπώνει η νέα έκθεση του ΠΟΥ παραμένουν αφενός η εμμονή πολλών γυναικών να συνεχίζουν το κάπνισμα (ειδικά των Ελληνίδων) και αφετέρου η χρήση προϊόντων καπνού και νικοτίνης από παιδιά κι εφήβους.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) 1.25 δισεκατομμύρια άνθρωποι παραμένουν σήμερα καπνιστές, διεθνώς.
Μέσα στο 2022, συνεχίστηκε η πτωτική τάση του αριθμού των καπνιστών και πλέον ένας στους 5 ενήλικους καπνίζει, ενώ πριν από μια 20ετία ένας στους 3 ενήλικες κάπνιζε. Συνολικά, 150 χώρες έχουν καταφέρει να περιορίσουν το κάπνισμα και την χρήση προϊόντων καπνού, με τα μεγαλύτερα success stories να φέρουν την υπογραφή της Βραζιλίας και της Ολλανδίας. Με τα μέτρα περιορισμού του καπνίσματος, που επέβαλε, η Βραζιλία πέτυχε την μείωση του καπνίσματος κατά 35% από το 2010 (χρονιά-ορόσημο) και η Ολλανδία πέτυχε στο αντίστοιχο διάστημα μείωση κατά 30%.
Η Ευρώπη των θεριακλήδων
Ο Dr. Ruediger Krech, Διευθυντής του Τμήματος Προαγωγής Υγείας του ΠΟΥ επισημαίνει ότι έχει συντελεστεί πρόοδος σε διεθνές επίπεδο αλλά δεν υπάρχει χώρος για εφησυχασμό. Η περιοχή του πλανήτη με τους περισσότερους αμετανόητους καπνιστές είναι η Νοτιοανατολική Ασία, με ποσοστό 26.5% του ενήλικου πληθυσμού να κάνει χρήση προϊόντων καπνού ενώ πολύ κοντά της-μόλις μια ποσοστιαία μονάδα πιο κάτω- βρίσκεται η Ευρώπη με αντίστοιχο ποσοστό 25.3%.
Η έκθεση του ΠΟΥ επιπλέον δείχνει ότι η Ευρώπη παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ανθεκτικότητα στην παγκόσμια τάση για τη μείωση των καπνιστών και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το 2030 θα περάσει στην πρώτη θέση, με το 23% των ενήλικων Ευρωπαίων να κάνουν χρήση προϊόντων καπνού. Επιπλέον υπάρχουν διαφοροποιήσεις αναλόγως του φύλου, με τις Ευρωπαίες γυναίκες να είναι οι πιο «θεριακλούδες», καθώς καπνίζουν σε διπλάσιο ποσοστό από το παγκόσμιο μέσο όρο. Στην Ευρώπη, και ειδικότερα στον γυναικείο πληθυσμό, τα «σκήπτρα» στο κάπνισμα κρατούν οι Ελληνίδες, που ξεκίνησαν αργότερα να καπνίζουν από τους άνδρες και κάποιες εξακολουθούν εν έτη 2024 να το θεωρούν «δείγμα» χειραφέτησης. Την ίδια ώρα, ο καρκίνος του πνεύμονα θερίζει στην χώρα μας με σχεδόν 10.000 νέα περιστατικά ετησίως και σχεδόν 8000 θανάτους ετησίως από τη νόσο, με τις νέες έρευνες να δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς για γενετικούς λόγους στις βλάβες από το κάπνισμα.
Μόλις 56 χώρες πιάνουν το στόχο στον έλεγχο του καπνίσματος
Η παγκόσμια προσπάθεια για τον έλεγχο του καπνίσματος ξεκίνησε το 2010, θέτοντας σαν φιλόδοξο στόχο την μείωση της χρήσης των προϊόντων καπνού και των καπνιστών κατά 30% έως το 2025. Στην πράξη ωστόσο η μείωση θα φτάσει το 25%, με μόλις 56 χώρες να πιάνουν τον στόχο, αριθμός μικρότερος από τον προβλεπόμενο που ήταν 60 χώρες. Η συχνότητα του καπνίσματος δεν έχει αλλάξει πολύ από το 2010 σε αρκετές χώρες, ενώ σε έξι κράτη, το Κονγκό, η Αίγυπτος, η Ινδονησία η Ιορδανία το Ομάν και η Μολδαβία καταγράφουν αύξηση στους καπνιστές πηγαίνοντας αντίθετα με το παγκόσμιο «ρεύμα».
Έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας ενημερώνουν οι ειδικοί του ΠΟΥ, ζητώντας να πατήσουμε γκάζι στις προσπάθειες για τον έλεγχο του καπνίσματος. Φαίνεται από τις σχετικές εκθέσεις ότι κατά το 2023 υπήρξε μια παγκόσμια χαλάρωση στην εφαρμογή των μέτρων.
Παιδιά και έφηβοι
Ένα μεγάλο ζήτημα είναι το κάπνισμα στις μικρές ηλικίες, στα παιδιά και τους εφήβους, καθώς έτσι δημιουργείται φυτώριο νέων καπνιστών-το οποίο δυναμιτίζει την προσπάθεια για έναν κόσμο χωρίς καπνό. Τα παγκόσμια ευρήματα δείχνουν ότι στις περισσότερες χώρες παιδιά προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας 13-15 ετών κάνουν χρήση προϊόντων καπνού και νικοτίνης με την Ελλάδα να μην αποτελεί εξαίρεση. Άλλωστε στα τέλη του 2023 είχε γίνει πρωτοσέλιδη είδηση η υπερκατανάλωση νικοτίνης από τα λεγόμενα στικάκια νικοτίνης που προμηθεύτηκε μια παρέα εφήβων στο Ηράκλειο Κρήτης, με συνέπεια να αυξηθεί απότομα η συγκέντρωση νικοτίνης στο αίμα τους και να υπάρξουν λιποθυμίες, με τα παιδιά να μεταφέρονται στο νοσοκομείο.
Τον προσεχή μήνα θα γίνει στον Παναμά η 10η Συνεδρία της Σύμβασης –Πλαίσιο του ΠΟΥ για τον έλεγχο του καπνίσματος FCTC, με τον επικεφαλής του Οργανισμού να υπογραμμίζει ότι η ενδυνάμωση της σχετικής σύμβασης –πλαισίου αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα υγείας για την επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των κρατών, τους οποίους έχει θεσπίσει Ο ΠΟΥ.
Στην πατρίδα μας έχει ξεκινήσει με την συνδρομή του υπουργείου Παιδείας, της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας και του ΕΟΔΥ μια καμπάνια για την καταπολέμηση και πρόληψη του καπνίσματος στους μαθητές και την ταυτόχρονη προαγωγή της άθλησης και του αθλητισμού, με πρεσβευτή τον χρυσό Ολυμπιονίκη μας στους κρίκους Λευτέρη Πετρούνια.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Λευτέρης Πετρούνιας, όταν εκείνος ήταν παιδί, οι νέοι θεωρούσαν «μαγκιά» το κάπνισμα.
Οι εποχές άλλαξαν προωθώντας τον αθλητισμό και την άθληση, καθώς δεν χρειάζεται κανείς να είναι πρωταθλητής για να αθλείται. Επειδή η εποχή μας αντιμετωπίζει κι άλλα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα όπως είναι η έξαρση της βίας μεταξύ των ανηλίκων και η οπαδική βία που χρησιμοποιεί σαν «μανδύα» τις αθλητικές ομάδες –για εντελώς διαφορετικούς και απολύτως σκοτεινούς σκοπούς -η άθληση αναδύεται ως η σωστή απάντηση σε κάθε ερώτημα, καθώς διασφαλίζει πως η νέα γενιά θα μεγαλώσει με υγεία, μακριά από πειρασμούς, εθισμούς και άλλες διαδρομές που οδηγούν μόνο στο κακό.
