follow us on google news

Πόσο επικίνδυνη είναι η μηνιγγίτιδα Β και γιατί οι φοιτητές πρέπει να είναι εμβολιασμένοι

Ο θάνατος του άτυχου φοιτητή στην Πάτρα από μηνιγγίτιδα, με επιδείνωση της κατάστασής του μέσα σε λίγες ώρες φέρνει με τον πιο δραματικό τρόπο στο προσκήνιο το κενό ενημέρωσης που υπάρχει στο ευρύ κοινό γι αυτή την πολύ επικίνδυνη λοίμωξη. Στην Πάτρα υπήρξαν και παλιότερα κρούσματα μηνιγγίτιδας (πέρσι υπήρχαν 3 κρούσματα) και οι φοιτητές αποτελούν εξ’ ορισμού ευάλωτη ομάδα-για αυτό και πρέπει να είναι εμβολιασμένοι. Φέτος, μέσα στον 1ο μήνα του χρόνου έχουν καταγραφεί 8 κρούσματα πανελλαδικά, ενώ κάθε χρόνο καταγραφονται περίπου 30 κρούσματα. Για τη νόσο που «τρέμουν» γονείς και γιατροί, μιλά η Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής Ε.Κ.Π.Α., μέλος της Επιτροπής Λοιμώξεων του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών (ΙΣΑ), Καθηγήτρια Af. UNESCO GHE – Παρίσι, Επιστ. Υπεύθυνος της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) στη Β΄ Παιδ. Κλινική Ε.Κ.Π.Α. -Γ.Ν.Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, Διευθύντρια του ΠΜΣ «Στρ. Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας» και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Ε.Ε.Ι.)

Ας ξεκινήσουμε με την ερώτηση που κρέμεται από τα χείλη όλων: Σε τι διαφέρει η μηνιγγίτιδα από τις άλλες λοιμώξεις;

Η μηνιγγίτις ή μηνιγγίτιδα αποτελεί αιφνίδια νόσο που μπορεί να εξελιχθεί στον χειρότερο εφιάλτη του ιατρού και των γονέων. Μπορεί να είναι απρόβλεπτη και να επιφέρει ακόμη και θάνατο μέσα σε 24 έως 48 ώρες από την αρχική εκδήλωση των συμπτωμάτων της, ακόμη και σε ένα κατά τα άλλα απόλυτα υγιές άτομο. Είναι δηλαδή καταιγιστική η εξέλιξη της και είναι μικρό σε διάρκεια το «παράθυρο» επέμβασης που έχουμε.

Πρέπει όμως να τονίσουμε ότι και για εκείνους τους ασθενείς οι οποίοι θα ξεπεράσουν τον αρχικό μεγάλο κίνδυνο,  η νόσος μπορεί να προκαλέσει  μόνιμη  αναπηρία όπως απώλεια της ακοής, ακρωτηριασμό, ουλές στο δέρμα, επιληπτικές κρίσεις και σπασμούς.

Πού οφείλεται η νόσος-φόβητρο;

Το αίτιο της μικροβιακής μηνιγγίτιδας είναι ένα συνηθισμένο μικρόβιο, ο μηνιγγιτιδόκοκκος  (Neisseria meningitidis),  που προσβάλλει μόνο τους ανθρώπους και βρίσκεται στο πίσω μέρος της μύτης και του στόματος – δεν ζει ελεύθερο στο περιβάλλον. «Φωλιάζει» όπως λέμε στον ρινοφάρυγγα. Προσοχή: Ο άνθρωπος αποτελεί τη μόνη πηγή μετάδοσης και το βακτήριο μεταδίδεται εύκολα από άτομο σε άτομο είτε μέσω της αναπνευστικής οδού (σταγονίδια: βήχας, φτέρνισμα, ομιλία, φιλί), είτε με την επαφή με αναπνευστικές εκκρίσεις και σίελο (άμεση επαφή: κουτάλι, πιρούνι, ποτήρι, οδοντόβουρτσα κ.λπ.). Γι αυτό και τα κρούσματα αφορούν πολλές φορές έφηβους, φοιτητές και νεαρούς ενήλικες, καθώς οι συνθήκες της ζωής τους, τους καθιστούν πιο ευάλωτους.

Όλοι οι άνθρωποι που έχουν το μικρόβιο στο ρινοφάρυγγα τους θα νοσήσουν;

Όχι υποχρεωτικά! Ο ρινοφάρυγγας των περισσοτέρων ατόμων αποικίζεται σε κάποια στιγμή της ζωής τους από τον μηνιγγιτιδόκοκκο, χωρίς να εμφανίσουν συμπτώματα, είναι δηλαδή ασυμπτωματικοί φορείς. Τα ποσοστά φορείας είναι υψηλότερα σε πληθυσμούς εφήβων και ενηλίκων νεαρής ηλικίας. Η φορεία ενισχύεται σε συνθήκες συνωστισμού ή κλειστές κοινωνικές ομάδες, όπως οι μαθητικές ή φοιτητικές εστίες και τα στρατόπεδα. Γι αυτό τον λόγο σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, ο εμβολιασμός των φοιτητών αποτελεί προϋπόθεση για την φοίτηση, καθώς στο παρελθόν είχαν ξεσπάσει επιδημίες μηνιγγίτιδας σε πανεπιστημιακούς κοιτώνες.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο και από ποιους τύπους του μικροβίου;

Σχετικά με την επιδημιολογία της νόσου, η γεωγραφική κατανομή συνεχώς μεταβάλλεται, καθιστώντας την αρκετά απρόβλεπτη. Στην Ευρώπη είναι σαφές ότι κυριαρχούν οι οροομάδες Β & C, με τον τύπο Β να αποτελεί την πιο επικίνδυνη ομάδα. Η νόσος Β ξεκινά με άτυπα συμπτώματα και εξελίσσεται ραγδαία, με σοβαρές επιπλοκές και μοιραία εξέλιξη (θάνατο) για το 10% των ασθενών, με τα βρέφη και τα νήπια κάτω των 4 ετών να βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο – λόγω της ανωριμότητας του ανοσολογικού συστήματος, ενώ ακολουθεί η ομάδα των εφήβων 14-19 ετών.

Ο τρόπος ζωής των νέων (συγχρωτισμός σε χώρους ψυχαγωγίας, συμβίωση σε εστίες και χρήση κοινόχρηστων χώρων, ταξιδιών σε χώρες που υπάρχει υψηλή επίπτωση, συμπεριφορές υψηλού κινδύνου) τους καθιστά ευάλωτους.  Οι νέοι είναι επίσης φορείς του μικροβίου σε ποσοστό που αγγίζει το 10% και μπορούν να το μεταδώσουν σε ευάλωτες ομάδες όπως τα βρέφη και οι υπερήλικες οι οποίοι μπορεί να νοσήσουν.

Πόσο κοντά πρέπει να έρθουμε με τον άλλον άνθρωπο για να κολλήσουμε;

Για να κολλήσουμε πρέπει πραγματικά να έρθουμε κοντά στον άλλον. Η μετάδοση του μηνιγγιτιδόκοκκου γίνεται μόνο μέσω του αέρα ή με άμεση επαφή, δηλαδή με το φτάρνισμα, το βήχα ή το φιλί. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, οι οποίες δεν έχουν εξακριβωθεί πλήρως, ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι δυνατόν να «ξεπεράσει» την άμυνα του οργανισμού και να προκαλέσει προβλήματα.

Πάμε να δούμε τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η νόσος. Ποια είναι αυτά;

O μηνιγγιτιδόκοκκος είναι το κυριότερο αίτιο της μηνιγγίτιδας, δηλαδή της φλεγμονής στις εσωτερικές προστατευτικές μεμβράνες του εγκεφάλου στα μικρά παιδιά και τους εφήβους.

Τα συμπτώματα της μηνιγγίτιδας περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, πυρετό, ζαλάδα ή σύγχυση και πόνο στις αρθρώσεις και πιο ειδικά η δυσκαμψία του αυχένα. Επίσης, υπνηλία, φωτοφοβία και το χαρακτηριστικό εξάνθημα «κόκκινων κηλίδων». Τα παιδιά όταν νοσούν με μηνιγγίτιδα παρουσιάζουν μια εικόνα κατατονικού ανθρώπου που δεν την βλέπεις στις άλλες λοιμώξεις.

Η μηνιγγίτιδα μπορεί να είναι πολύ σοβαρή και να απειλήσει τη ζωή όταν το μικρόβιο κυκλοφορεί στο αίμα οπότε προκαλεί βακτηριακή σηψαιμία ή προκαλεί μεγάλη εγκεφαλική βλάβη και απώλεια συνείδησης (δηλαδή ο ασθενής πέφτει σε κώμα).

Τι πρέπει να προσέξουμε;

Αυτό που χαρακτηρίζει την μηνιγγίτιδα είναι ότι ενώ οι αρχικές εκδηλώσεις συνήθως μοιάζουν με αυτές των απλών ιώσεων, η εξέλιξή της μπορεί να είναι πολύ-πολύ γρήγορη και να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο σε 24 έως 48 ώρες! Αν και δεν είναι πολύ συχνή, είναι επικίνδυνη και ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων μπορεί να έχουν μόνιμες βλάβες και επιπτώσεις!

Πόσα περίπου περιστατικά έχουμε στην Ελλάδα;

Φέτος μέσα στον Ιανουάριο έχουν καταγραφεί 8 κρούσματα και ετησίως καταγράφονται περίπου 30. Στην Πάτρα, στην πανεπιστημιακή κοινότητα έχουν καταγραφεί και στο παρελθόν κρούσματα, πέρσι, αν θυμάστε είχαμε 3 κρούσματα μηνιγγίτιδας Β.

Υπάρχει πρόληψη; Υπάρχουν εμβόλια;

Φυσικά! Στη χώρα μας κυκλοφορούν εμβόλια για τους περισσότερους τύπους μηνιγγιτιδόκοκκου που συναντάμε, τετραδύναμα για τις οροομάδες Α,C,W135,Υ & εμβόλια για την οροομάδα B, που είναι η πιο επικίνδυνη. Τα εμβόλια αυτά είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Με βάση τα επιδημιολογικά στοιχεία στην Ελλάδα, η οροομάδα Β, τα τελευταία χρόνια είναι η πιο συχνή στα μωρά και τους εφήβους. Ωστόσο, εάν κάποιος εμβολιαστεί και με τις δυο κατηγορίες των εμβολίων καλύπτεται για όλους τους τύπους μηνιγγίτιδας που υπάρχουν στη χώρα μας. Ο εμβολιασμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την εφηβεία λόγω της ευκολότερης μετάδοσης του μικροβίου μεταξύ των μελών της παρέας, των συχνών ταξιδιών και των στενών σχέσεων που μπορεί να προκύψουν.

Το εμβόλιο για την ομάδα Β, που είναι και το νεότερο στην «φαρέτρα» αποζημιώνεται;

Η ανάπτυξη εμβολίων έναντι της οροομάδας Β υπήρξε ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα λόγω της μεγάλης μεταλλαξιογόνου ικανότητας του μικροβίου. Ως αποτέλεσμα η ερευνητική δραστηριότητα στράφηκε στα  πρωτεϊνικά αντιγόνα επιφανείας του μηνιγγιτιδοκόκκου,  με στόχο να καλυφθεί η ανοσοποικιλότητα. Το εμβόλιο για την ομάδα Β περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών και αποζημιώνεται για τις ευάλωτες ομάδες που είναι τα βρέφη και νήπια με ανοσοκαταστολή και υποκείμενα νοσήματα. Δεν πρέπει να συγχέουμε την σύσταση με την αποζημίωση. Κάποια εμβόλια μπορεί να αποζημιώνονται μόνο για εκείνους που κινδυνεύουν περισσότερο λόγω καθαρά οικονομικού κόστους.

Για τους εφήβους πόσα εμβόλια έχουμε;

Υπάρχουν δύο εμβόλια για εφήβους, και δεδομένου ότι η μηνιγγιτιδοκοκκική νόσος έχει ως συχνότερες εκδηλώσεις τις βαριές κλινικές μορφές της μηνιγγίτιδας ή/και της σηψαιμίας, το ατομικό όφελος είναι αδιαμφισβήτητο για το γενικό πληθυσμό των εφήβων και συνεπώς είναι καλό να εμβολιαστούν όσο το δυνατόν περισσότεροι έφηβοι μετά από συνεννόηση γονέων και παιδιάτρων.

Έχουμε ακούσει στο παρελθόν για απολυμάνσεις και άλλα μέτρα πρόληψης όταν υπάρχουν κρούσματα μηνιγγίτιδας. Τι ισχύει σε αυτή την περίπτωση;

Τα μέτρα πρόληψης σε περίπτωση κρούσματος (που ακόμη καταγράφονται, καθώς η εμβολιαστική κάλυψη στους εφήβους είναι σχετικά χαμηλή) περιλαμβάνουν καλό αερισμό των χώρων, σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, απομόνωση του ασθενούς έως και 48 ώρες μετά την έναρξη θεραπείας, χρήση μάσκας σε ιατρούς και νοσηλευτές και χορήγηση αντιβίωσης στα άτομα που ήρθαν σε στενή επαφή με τον άρρωστο (γονείς, αδέλφια, παιδιά στο σχολείο). Κάνουμε χημειοπροφύλαξη δηλαδή και χορηγούμε και εμβόλιο. Δεν συνιστάται κλείσιμο των σχολείων και απολύμανση των χώρων, καθώς το μικρόβιο επιβιώνει για ελάχιστο χρόνο στο εξωτερικό περιβάλλον. Παρά την επιμονή των ειδικών το τελευταίο μέτρο συνεχίζεται να εφαρμόζεται στη χώρα μας. Δυστυχώς, η γνώση των περισσότερων εφήβων και γονέων για τη νόσο, τα διαθέσιμα εμβόλια και τα μέτρα πρόληψης δεν είναι επαρκή, όπως διαπιστώθηκε σε πρόσφατη μελέτη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.). Σε αυτή την περίπτωση μετά τον θάνατο του φοιτητή χορηγήθηκε χημειοπροφύλαξη με αντιβιοτικά σε περισσότερα από 150 άτομα. Είναι σημαντικό οι φοιτητές να εμβολιάζονται για την μηνιγγίτιδα Β το επαναλαμβάνουμε με έμφαση!

*Καθηγήτρια Af. UNESCO GHE – Παρίσι, Επιστ. Υπεύθυνος της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) στη Β΄ Παιδ. Κλινική Ε.Κ.Π.Α. -Γ.Ν.Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρ. Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας», Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Ε.Ε.Ι.)

follow us on google news

Διαβάστε Επίσης

Σχετικά Άρθρα

Skip to content