Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν αναδυόμενα νοσήματα, των οποίων η συχνότητα εμφάνισης εντάθηκε στην εποχή της πανδημίας. Το Κέντρο Ημέρας «Ανάσα» εδώ και 16 χρόνια προσφέρει στήριξη στους ασθενείς και τις οικογένειές τους, βοηθώντας τους στον δύσκολο δρόμο της ψυχοσωματικής θεραπείας. Την Οργάνωση Ανάσα ίδρυσε η ηθοποιός Ζέτα Δούκα το 2007, για να συμβάλλει στην πρόληψη και την ενημέρωση των νέων και των οικογενειών για τις διαταραχές πρόσληψης τροφής, έχοντας υπάρξει και η ίδια ασθενής.
Πόσο και γιατί αυξάνονται οι διαταραχές πρόσληψης τροφής στην εποχή μας; Ποιος ο ρόλος της πανδημίας;
Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν αύξηση ή/και επιβάρυνση έως και 15% των διαταραχών πρόσληψης τροφής στην εποχή της πανδημίας. Όσον αφορά τη γενικότερη αύξηση των ποσοστών τα τελευταία χρόνια, ακριβώς επειδή μιλάμε για ψυχογενείς νοσολογικές οντότητες, φαίνεται ότι οφείλονται στην ψυχική επιβάρυνση λόγω προσωπικών και κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, όπως άγχους, απομόνωσης, ανασφάλειας, απώλειας ελέγχου καθημερινότητας, φόβο ασθενείας και θανάτου, απώλεια ή αλλαγή τρόπου εργασίας κ.α.
Επηρεάζουν τις διατροφικές διαταραχές τα social media και οι influencers, προβάλλοντας το πρότυπο του τέλειου –αδύνατου-σώματος;
Ένας επιβαρυντικός παράγοντας εμφάνισης διαταραχής πρόσληψης τροφής είναι η έννοια του τέλειου σώματος που εξασφαλίζει την επιτυχία και την ευτυχία. Ζώντας στην εποχή που η σκέψη κατευθύνεται άμεσα από την εικόνα και η κριτική σκέψη μειώνεται, η επιρροή των social media και των influencers είναι καταλυτική.
Ποιες είναι οι πιο ευάλωτες ηλικίες για την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών;
Οι πιο ευαίσθητες ηλικίες είναι η εφηβική και η πρώιμη ενήλικη ζωή, όπου συχνά κάνουν την εμφάνιση τους οργανωμένα οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής (ΔΠΤ). Στην ψυχογενή ανορεξία και στη ψυχογενή βουλιμία υπάρχει υπεροχή των γυναικών έναντι των ανδρών, στη διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας τα ποσοστά συγκλίνουν. Το θετικό είναι ότι και λόγω της αυξημένης ενημέρωσης, μεγαλύτερο ποσοστό πασχόντων και σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό ανδρών, σε σχέση με το παρελθόν, ζητούν επαγγελματική βοήθεια.
Πόσοι ασθενείς έχουν στηριχθεί από την ΑΝΑΣΑ;
Από τον Οκτώβριο του 2008 που ξεκίνησε η λειτουργία του ΚΗ ΑΝΑΣΑ έως και το τέλος Φεβρουαρίου 2024 έχουν απευθυνθεί στο Κέντρο μας ζητώντας βοήθεια, περισσότερα από 7.000 άτομα. Έχουν λάβει υπηρεσίες ψυχικής υγείας πάνω από 4.200 άτομα, ηλικίας 8 με 65 ετών, ενώ από την κλινική ομάδα του Κέντρου έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 61.700 κλινικές συναντήσεις. Η θεραπεία διαρκεί από ένα έως δυο έτη, με το 90% των ωφελουμένων μας να είναι γυναίκες και το 10% άνδρες. Το ΚΗ παρέχει δωρεάν τις υπηρεσίες του. Το ΚΗ ΑΝΑΣΑ αποτελεί εξειδικευμένη δομή ψυχικής υγείας, που εποπτεύεται και χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Υγείας.
Πόσο δύσκολη η προσέγγιση των ασθενών και τι τους παρέχει το Κέντρο Ημέρας;
Η προσέγγιση των πασχόντων από ΔΠΤ είναι δύσκολη, διότι το άτομο πολλές φορές μπορεί να αρνείται το πρόβλημα, να αντιδρά, ακόμα και να φεύγει από την θεραπεία. Παράλληλα οι σχέσεις με τους οικείους μπορεί να είναι τεταμένες και αυτό να επιβαρύνει την κατάσταση. Στο ΚΗ ΑΝΑΣΑ παρέχεται ασφαλές περιβάλλον στον πάσχοντα να κατανοήσει τη νόσο, να ενταχθεί με τη θέλησή του στη θεραπεία και παράλληλα να καλύπτεται από παθολόγο και διατροφολόγο. Επιπρόσθετα παρέχεται ενημέρωση στους οικείους και ανάλογα με την ηλικία και την κατάσταση του πάσχοντα, παρέχεται είτε οικογενειακή θεραπεία, είτε συμβουλευτική γονέων, είτε συμπεριφορικά εργαλεία, όπως το ειδικό ψυχοεκπαιδευτικό πρόγραμμα «The new Maudsley approach: Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Επικοινωνίας & Διαχείρισης για φροντιστές και οικείους ατόμων με Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής», μέσω του οποίου οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν συγκεκριμένες δεξιότητες και τεχνικές, για την διαχείριση των πασχόντων, την αποτελεσματική επικοινωνία μαζί τους και την φροντίδα των ιδίων των φροντιστών/οικείων, που καλούνται να διαχειριστούν ένα πολύ μεγάλο βάρος της ασθένειας των δικών τους ανθρώπων, χωρίς ωστόσο να διαθέτουν τις κατάλληλες γνώσεις και την απαραίτητη καθοδήγηση.
Προσέρχονται απευθείας οι ασθενείς ή οι γονείς τους;
Στους ανήλικους, έρχονται πρώτα οι γονείς οι οποίοι ή έχουν καταλάβει μόνοι τους ότι κάτι συμβαίνει ή έχουν ενημερωθεί από δασκάλους ή από τον σχολικό ψυχολόγο, παράλληλα ίσως με την παραδοχή κάποιων συμπεριφορών από το ίδιο το παιδί. Στους ενήλικες, αναζητούν οι ίδιοι βοήθεια κάποιες φορές παρακινούμενοι από τους οικείους τους, εκτός από ακραίες περιπτώσεις, όπου θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τη ζωή τους και εκεί ακολουθούνται συγκεκριμένες νομικές διαδικασίες.
Πόση διάρκεια έχει η παρέμβαση;
Όπως σε όλες τις ψυχικές νόσους η αντιμετώπιση είναι μακροχρόνια και υπάρχει υψηλή πιθανότητα για υποτροπές. Στην ΑΝΑΣΑ προσφέρεται ως και δύο έτη ψυχοθεραπευτική κάλυψη και παρόλα αυτά, μετά από καιρό, άτομα που έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα μπορεί να κάνουν αίτηση εκ νέου, λόγω υποτροπής.
Μπορεί να συμβούν υποτροπές;
Πολλές φορές στις ψυχικές νόσους, παρέμβαση θεωρείται το να μάθει ο πάσχων να ελέγχει τη διαταραχή του και να ζει μαζί με αυτή και όχι η πλήρης ίαση. Η θεραπεία είναι μια πολύ δύσκολη διαδικασία για τον πάσχοντα, είναι εξατομικευμένη, τα αποτελέσματα στον καθένα είναι διαφορετικά και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες προσωπικούς και κοινωνικούς.
Με δεδομένο ότι οι διατροφικές διαταραχές πλήττουν και παιδιά στην εφηβεία, υλοποιούνται δράσεις ενημέρωσης στα σχολεία;
Βασικός πυλώνας της λειτουργίας της ΑΝΑΣΑΣ πέρα από το θεραπευτικό κομμάτι είναι η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού με σκοπό την κατανόηση των ΔΠΤ, η ευαισθητοποίηση του κοινού απέναντι σε αυτές, η ενημέρωση και η απενοχοποίηση των πασχόντων, ώστε να αναγνωρίσουν ότι υπάρχει πρόβλημα και να ζητήσουν βοήθεια και η συμμετοχή στην καταπολέμηση του στίγματος της ψυχικής νόσου. Γίνονται ενημερώσεις και ομιλίες σε σχολεία και άλλους εκπαιδευτικούς φορείς, σε δομές και σε εργασιακούς χώρους που μας το ζητούν, καθώς και ομιλίες σε εκδηλώσεις και ΜΜΕ. Ειδικότερα η ΑΝΑΣΑ έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 90 δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στην κοινότητα (σχολεία, πανεπιστήμια, συλλόγους καθηγητών, γονέων, σε Δήμους/Περιφέρεια, εργασιακούς χώρους κ.α.).
