Η Ομάδα Εργασίας Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας έφτιαξε το πρώτο μητρώο ασθενών για τα άτομα που νοσούν με σοβαρό άσθμα δηλαδή εκείνη την σοβαρή μορφή της νόσου η οποία παρότι αφορά λίγους έχει καταλυτικές επιπτώσεις στην ζωή των ασθενών και επιπλέον εκτοξεύει τις δαπάνες υγείας.
Όπως επισημαίνουν οι καθηγητές πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης και Πέτρος Μπακάκος, ο Πνευμονολόγος Φυματιολόγος Κωνσταντίνος Σάμιτας, Επιμελητής Β’ στην 7η Πνευμονολογική κλινική του νοσοκομείου Σωτηρία, η πνευμονολόγος Εύα Φούκα, Διευθύντρια ΕΣΥ στο νοσοκομείο Παπανικολάου Θεσσαλονίκης και η πνευμονολόγος-φυματιολόγος Μαρία Καλλέργη, από το 1,5 εκατομμύριο ασθενών που πάσχουν από άσθμα στην Ελλάδα (9-10% του πληθυσμού) ένα ποσοστό που ανέρχεται περίπου στο 5%-10% πάσχει από σοβαρό άσθμα. Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν μία διαφορετική καθημερινότητα γιατί έχουν πολύ συχνές παροξύνσεις, αναγκάζονται να νοσηλευτούν, παρουσιάζουν συννοσηρότητες έχουν κακή ποιότητα ζωής και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον ύπνο.
Κόστος
Είναι δε εντυπωσιακό ότι αυτή η μειοψηφία ασθενών (5%-10%) ευθύνεται συνολικά για το 50% του κόστους διαχείρισης του άσθματος που αντιστοιχεί στο 1% έως 2% των δαπανών για την υγεία. Τα νοσήματα που στέλνουν συχνά στον ασθενή στο νοσοκομείο για νοσηλεία έχουν αυξημένο κόστος διαχείρισης. Ένα δεύτερο παράδειγμα αφορά την καρδιακή ανεπάρκεια που επίσης αντιστοιχεί στο 2% των συνολικών δαπανών για την υγεία, όπως ισχύει και για το (σοβαρό) άσθμα.
Αιτιολογία συννοσηροτήτων
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα παρουσιάζουν μία μεγάλη πληθώρα από συννοσηρότητες και εμφανίζουν μεγάλη ετερογένεια αναφορικά με την υγεία τους. Όπως εξηγούν ο Πέτρος Μπακάκος και η Ευα Φούκα, υπάρχουν δύο γενικές κατηγορίες συννοσηροτήτων: Η πρώτη κατηγορία σχετίζεται με το ίδιο το άσθμα το οποίο είναι στενά συνδεδεμένο με την ατοπία, και η δεύτερη ομάδα από συννοσηρότητες σχετίζεται με τις παρενέργειες από την λήψη κορτικοστεροειδών από το στόμα. Εδώ συναντούμε την οστεοπόρωση τον σακχαρώδη διαβήτη, τα καρδιαγγειακά προβλήματα και την υπέρταση.
Κενά στη θεραπεία
Το Μητρώο για τους ασθενείς με άσθμα έδειξε ότι περίπου το 20% των ασθενών με σοβαρό άσθμα παρότι θα έπρεπε να παίρνουν βιολογικό παράγοντα παραμένουν σε (ανεπαρκή) θεραπεία με κορτικοστεροειδή από το στόμα που δημιουργούν νέες επιπλοκές και συννοσηρότητες. Η ένταξη τους σε θεραπεία με βιολογικό παράγοντα οδηγεί στην καλύτερη διαχείριση του άσθματος, οπότε καταγράφεται βελτίωση στις συννοσηρότητες που σχετίζονται με το χρόνιο αναπνευστικό νόσημα, ενώ παράλληλα ελαττώνονται και οι συννοσηρότητες που σχετίζονται με την λήψη αγωγής κορτικοστεροειδών από του στόματος.
Στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν οι ασθενείς με σοβαρό άσθμα περιλαμβάνονται τα ευρήματα πως το 31% παραμένουν καπνιστές (απαράδεκτα υψηλό ποσοστό), το 70% αντιμετωπίζουν τουλάχιστον μία παρόξυνση το χρόνο, το 33% αντιμετωπίζουν δύο παροξύνσεις το χρόνο και το 24% (ο ένας στους τέσσερις) χρειάζεται μία νοσηλεία μέσα στο χρόνο τουλάχιστον λόγω των παροξύνσεων. Επίσης οι ασθενείς παρουσιάζουν σε υψηλό ποσοστό
άγχος και κατάθλιψη, υπέρταση, καρδιαγγειακά προβλήματα, σακχαρώδη διαβήτη οστεοπόρωση και άλλα προβλήματα.
Άσθμα και κάπνισμα
Στο εξωτερικό σε αρκετές χώρες προϋπόθεση για να δικαιούται ο ασθενής θεραπεία με βιολογικό παράγοντα είναι να έχει προηγουμένως διακόψει το κάπνισμα εφόσον νοσεί με άσθμα. Παράλληλα, το 15% των ασθενών με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), την κατεξοχήν νόσο που συνδέεται με το κάπνισμα έχει και άσθμα και η συνύπαρξη της ΧΑΠ με το άσθμα δυσκολεύει την διαχείριση των δύο νοσημάτων. Στους ασθενείς αυτούς απαιτείται μία διαφορετική αντιμετώπιση, καθώς και τα δύο νοσήματα- με διαφορετικό μηχανισμό- ουσιαστικά κόβουν την ανάσα.
Συνολικά περίπου το 75% των ασθενών με άσθμα πληρούν τα κριτήρια για να εισαχθούν σε θεραπεία με βιολογικό παράγοντα, με τα κριτήρια αυτά να αφορούν ένα ειδικό τύπο φλεγμονής. Ωστόσο, από αυτή τη δεξαμενή ασθενών το 57% βρίσκεται σε αγωγή με βιολογικό παράγοντα, ενώ το υπόλοιπο 20% εξακολουθούν να λαμβάνουν πιο συμβατικές-ανεπαρκείς- θεραπείες.
Αφρικανική σκόνη
Τώρα αναφορικά με την επέλαση της αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα, καταρχάς οι άνθρωποι που έχουν άσθμα εφόσον είναι καλά ρυθμισμένοι δεν έχουν κάτι να φοβηθούν. Αν η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική καλό είναι να παραμείνουν σε ένα χώρο με κλιματισμό και να μην εκτίθενται στον γεμάτο σκόνη αέρα και αν χρειαστεί να κυκλοφορήσουν να φορέσουν μάσκα για προστασία. Όσοι δεν έχουν καλά ρυθμισμένο νόσημα είναι πιο επιβαρυμένοι και θα πρέπει να προσέχουν περισσότερο. Οι ασθματικοί ασθενείς πρέπει να λαμβάνουν τα φάρμακά τους καθημερινά, ενώ για την αντιμετώπιση των παροξύνσεων υπάρχει η κατ’ επίκληση θεραπεία. Σε όλα τα χρόνια νοσήματα η καλή σχέση με τον γιατρό είναι σημαντική. Στα πνευμονολογικά νοσήματα είναι κομβικός ο ρόλος του πνευμονολόγου και ένα πρώτο βήμα για την βελτίωση της υγείας τους είναι η διακοπή του καπνίσματος.
