Στην πατρίδα μας η ψυχιατρική διαδρομή που ξεκίνησε το 1838 με την δημιουργία του φρενοκομείου της Κέρκυρας και συνεχίστηκε το 1887 με την λειτουργία του Δρομοκαϊτειου φτάνει σε ένα κύκλο ολοκλήρωσης, με την μετάβαση των ασθενών στην κοινότητα και την κάλυψη των κενών που άφησε πίσω το ο Νόμος-πλαίσιο ορόσημο, που πάνω στηρίχθηκε η αποασυλοποίηση των ατόμων με ψυχιατρικά νοσήματα.
της Αλεξίας Σβώλου
Τον Νόμο-πλαίσιο πάνω στον οποίο στηρίχθηκε το πρόγραμμα αποασυλοποίησης «Ψυχαργώς» τροποποιεί εκ βάθρων η ηγεσία του υπουργείου Υγείας, προκειμένου να διορθωθούν τα δύο μεγάλα κενά που παρέμεναν δυσαναπλήρωτα έως και σήμερα από το 1999 που ψηφίστηκε. Οι βαθιές τομές στην ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης αντιμετωπίζουν αφενός το γεγονός ότι ο παλιός νόμος-πλαίσιο δεν προέβλεπε τίποτα για τους νέους χρόνιους ψυχιατρικούς ασθενείς και αφετέρου διασφαλίζουν την διασύνδεση των υφιστάμενων δομών και υπηρεσιών υγείας ώστε να είναι εφικτή η πλοήγηση των ασθενών.
Οι στόχοι της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης όπως εξηγεί ο υφυπουργός υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος περιλαμβάνουν:
- την αυτονόητη παροχή των υπηρεσιών σε όσους τις έχουν ανάγκη,
- τη έγκαιρη διάγνωση των νευροαναπτυξιακών διαταραχών (νοητική υστέρηση και αυτιστικό φάσμα) καθώς και της άνοιας,
- την παροχή υποστήριξης στις προνοιακές δομές και στα σωφρονιστικά καταστήματα, με το σωφρονιστικό κατάστημα του Κορυδαλλού να περνά διαχειριστικά στο ΕΣΥ και
- την παροχή εναλλακτικών σωφρονιστικών δυνατοτήτων σε παραβατικούς εφήβους.
Από την έναρξη της αποασυλοποίησης με το κλείσιμο του ψυχιατρείου στη Λέρο και με τα τρία εναπομείναντα σε λειτουργία ψυχιατρικά ιδρύματα, το ΨΝΑ (Δαφνί), το Δρομοκαϊτειο και το ΨΝΘ, έως και σήμερα η λειτουργία του συστήματος ήταν αποσπασματική. Το σύστημα δεν συλειτουργούσε, όπως αναφέρει ο υφυπουργός Υγείας αρμόδιος για τα θέματα Ψυχικής Υγείας.
“Έχουμε στην επικράτεια 4700 κλίνες στα ιδιωτικά ψυχιατρικά θεραπευτήρια και 1200-1300 κλίνες στις ψυχιατρικές κλινικές των δημόσιων και πανεπιστημιακών νοσοκομείων. Επίσης έχουμε 4000 κλίνες σε κοινοτικές δομές για άτομά με ψυχικές διαταραχές”, επισημαίνει ο Δημήτρης Βαρτζόπουλος.
Ο ίδιος ακολούθως περιγράφει πώς θέλουμε να λειτουργεί με έγκαιρη παρέμβαση και αποτελεσματικά το σύστημα:
Στην περίπτωση εμφάνισης για πρώτη φορά ψυχιατρικών συμπτωμάτων, να έχουμε έγκαιρη διάγνωση στα τμήματα οξέων περιστατικών. Ο ασθενής μετά την διάγνωση και την χάραξη της θεραπείας μένει στην ψυχιατρική κλινική για λίγο διάστημα ως οξύ περιστατικό (με νοσηλεία που διαρκεί έως και λίγες εβδομάδες) και έπειτα λαμβάνει εξιτήριο ελευθερώνοντας το κρεβάτι, και επιστρέφει στην κοινότητα, όπου ζει παραγωγικά. Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά και η ψυχιατρική πάθηση χρονίσει θα χρειαστεί νοσηλεία και μεταφορά σε κοινοτική δομή. Και αν τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά, ούτε τότε θα χρειαστεί αποκατάσταση. Οι χρόνιοι ασθενείς δεν πρέπει να καταλαμβάνουν κρεβάτια στις ψυχιατρικές κλινικές αλλά να διαμένουν σε κοινοτικές δομές όπου είναι πιο παραγωγική η αντιμετώπισή τους και για τους ίδιους και για την κοινωνία. Άλλωστε οι ψυχιατρικές κλίνες δεν μάς περισσεύουν. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Βατζόπουλο στις ψυχιατρικές κλίνες υστερούμε κατά 50% σε σχέση με το Βέλγιο που έχει τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα (16 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό διαθέτει η Ελλάδα, 36 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό το Βέλγιο και 58 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό η Γερμανία).
Παρόμοια είναι η εικόνα σε ό,τι αφορά στις κλίνες σε ξενώνες και διαμερίσματα στην κοινότητα, με την Ελλάδα να διαθέτει 40 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό και το Βέλγιο και τη Γερμανία να διαθέτουν 100 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό. Εκεί που πραγματικά είμαστε ουραγοί στην Ευρώπη είναι στις παιδοψυχιατρικές κλίνες όπου η Ελλάδα διαθέτει 3,5 κλίνες ανά 100.000 πληθυσμό, ενώ το Βέλγιο διαθέτει 49 κλίνες (6πλάσιο αριθμό) και η Γερμανία 134 κλίνες, δηλαδή 10πλάσιο αριθμό.
