Οι ψευδείς ειδήσεις (fake news) και οι ψηφιακές απάτες αποτελούν παγίδα για κάθε άνθρωπο και για την κοινωνία συνολικά. Στο Meta (πρώην Facebook) και το Instagram η ομάδα των ειδικών που έχει αναλάβει τον έλεγχο και την διασταύρωσή τους ονομάζεται «Ελληνικά hoaxes», με επικεφαλής τον Δημήτρη Αλικάκο. Η ομάδα ασχολείται με απάτες, κλεμμένα προφίλ και viral ψευδείς ειδήσεις που έχουν μεγάλη διείσδυση στο κοινό, ώστε να προστατέψουν την τσέπη μας και την ψυχική και σωματική υγεία μας. Συμβουλές δίνει και ο Μανώλης Σφακιανάκης ιδρυτής και πρόεδρος του Ιδρύματος CSIi για την Κυβερνοασφάλεια.
της Αλεξίας Σβώλου
Οι διαδικτυακοί απατεώνες αποτελούν ένα απειλητικό φαινόμενο των καιρών που λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις και θα διογκωθεί ακόμα περισσότερο καθώς όπως εξηγεί ο καθ’ ύλην αρμόδιος του fact checking (του ελέγχου των γεγονότων) που αναρτώνται στα κοινωνικά δίκτυα στην πατρίδα μας, ο Δημήτρης Αλικάκος, πολλοί απατεώνες έμειναν άνεργοι από την αύξηση της ασφάλειας σε τράπεζες, σπίτια και επιχειρήσεις. Με αυξημένα συστήματα ασφαλείας, χρήση καμερών και εξελιγμένων συναγερμών, υπάρχουν πολλοί ανέντιμοι άνθρωποι που… «έχασαν την δουλειά τους» καθώς είναι σήμερα πολύ δύσκολο να κλέψεις μια τράπεζα. Συνεπώς στρέφονται στο διαδίκτυο και τα social media βάζοντας στόχο να εξαπατήσουν ανθρώπους-χρήστες των κοινωνικών δικτύων. Στο Meta (πρώην Facebook) και το Instagram η ομάδα των ειδικών που έχει αναλάβει τον έλεγχο και την διασταύρωσή των στοιχείων που αναρτώνται ονομάζεται «Ελληνικά hoaxes», με επικεφαλής τον Δημήτρη Αλικάκο. Η ομάδα αυτή ασχολείται με απάτες, κλεμμένα προφίλ και viral ψευδείς ειδήσεις που έχουν μεγάλη διείσδυση στο κοινό, πραγματοποιώντας δημοσιογραφική διασταύρωση δεδομένων. Το πεδίο με το οποίο ασχολείται πολύ είναι οι εφαρμογές ΑΙ με τις οποίες επιτήδειοι αντιγράφουν πρόσωπα και φωνές (του καθενός μας) και δημιουργούν ακόμα και video υψηλής πιστότητας στα οποία μπορεί κάθε χρήστης να δει να «πρωταγωνιστεί» ένας φίλος του, το ίδιο του το παιδί ο εαυτός του και να πέσει θύμα απάτης.
Για παράδειγμα υπάρχουν μηνύματα, τα οποία μπορεί να λάβουμε από «δήθεν» ιντερνετικούς φίλους, που στην πραγματικότητα αποτελούν κλεμμένα προφίλ χρηστών τα οποία μας καλούν να κάνουμε κλικ σε ένα σύνδεσμο για να προστατευτούμε και με αυτό τον τρόπο πέφτουμε θύμα υποκλοπής δεδομένων και χρημάτων.
Επίσης υπάρχουν φωτογραφίες και video παιδιών που νοσηλεύονται στα νοσοκομεία Παίδων και καλούν τους πολίτες να δώσουν συνδρομή για να στηρίξουν την οικογένεια του λιλιπούτειου ασθενούς, μόνο που από πίσω υπάρχει κάποιος απατεώνας που υποκλέπτει τα χρήματα και η οικογένεια δεν λαμβάνει τελικά ούτε ένα ευρώ.
Υπάρχουν ποσταρίσματα και video που εμπλέκουν γνωστούς διακεκριμένους επιστήμονες και ζητούν από τους χρήστες να κλικάρουν ένα σύνδεσμο για να μάθουν το μυστικό της μακροζωίας ή για να λάβουν ένα θαυματουργό φάρμακο. Σε αρκετές τέτοιες αναρτήσεις-απάτες έχει αντιγραφεί το πρόσωπο του καθηγητή λοιμωξιολογίας Σωτήρη Τσιόδρα, τον οποίο υποδύονται οι απατεώνες για να εξαπατήσουν τους πολίτες.
Επίσης υπάρχουν fake news που απειλούν την δημόσια υγεία και την δημόσια ασφάλεια, τα οποία ελέγχονται από την ομάδα Ελληνικά Hoaxes χωρίς διάθεση λογοκρισίας. Έτσι λοιπόν αν υπάρχει ένα δημοσίευμα ότι μάς ψεκάζουν, μας δηλητηριάζουν με αόρατα τσιπάκια ή οτιδήποτε άλλο, η ομάδα δεν το κατεβάζει, αλλά του τοποθετεί μια «σήμανση», που το χαρακτηρίζει «ύποπτο» για τους αναγνώστες. Ο συγγραφέας του αιρετικού άρθρου μπορεί να αμφισβητήσει τη σχετική σήμανση, αλλά υποχρεούται να παρέχει αποδείξεις που τον δικαιώνουν, για να απαλλαχθεί της σήμανσης.
Προφανώς επειδή οι χρήστες που μπορεί να ανεβάσουν κάτι αμφισβητήσιμο στα social media αριθμούν εκατοντάδες εκατομμύρια, η ομάδα Ελληνικά Hoaxes δεν μπορεί να ελέγξει τα πάντα αλλά διαθέτει μηχανισμούς εντοπισμού των fake news που γίνονται viral δηλαδή αυτά που έχουν μεγάλη διείσδυση στο κοινό.
Επιπλέον ασχολείται με περιπτώσεις αμαύρωσης φήμης ανθρώπων (απόπειρα δολοφονίας χαρακτήρων) και διαδικτυακό bullying, αποκαθιστώντας τα του καίσαρος τω καίσαρι πιο γρήγορα από την δικαιοσύνη, στην οποία θα προσφύγει ο άνθρωπος που έχει υποστεί τη βλάβη. Προφανώς βέβαια απαιτείται η προσφυγή στην δικαιοσύνη.
Μεγάλη μάστιγα αποτελούν τα κλεμμένα προφίλ και στα social media χάνονται καθημερινά χιλιάδες ή δεκάδες χιλιάδες προφίλ τα οποία τα υποκλέπτει ένας απατεώνας για να ξεγελάσει ανυποψίαστους χρήστες και να κλέψει τα δεδομένα τους και τα χρήματά τους. Στόχος γίνονται όλοι οι χρήστες και κυρίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι που δεν είναι «αυτόχθονες της διαδικτυακής εποχής» αλλά μετανάστες στην ψηφιακή ζωή (άρα και όχι εξαιρετικά ενημερωμένοι) και επιπλέον έχουν και κάποιες οικονομίες στην άκρη. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν ζήσει σε πιο αθώες εποχές και τους είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να φανταστούν ότι με τέτοιου είδους ηλεκτρονικές απάτες μπορούν οι νέοι ψηφιακοί απατεώνες να υποκλέψουν την ταυτότητά τους, την πιστωτική τους κάρτα και ό,τι έχουν και δεν έχουν.
Μεγάλη προσοχή βέβαια χρειάζεται και στις ιντερνετικές αγορές με τον πρόεδρο και ιδρυτή του διεθνούς ινστιτούτου για την κυβερνοασφάλεια CSIi, Μανώλη Σφακιανάκη να επισημαίνει τρία πράγματα.
Πρώτον, σε αυτές τις αγορές δεν βάζουμε ποτέ την πιστωτική μας κάρτα αλλά μια προπληρωμένη κάρτα την οποία φορτίζουμε με το απαιτούμενο ποσό ώστε αν κάτι πάει στραβά να περιορίσουμε τις απώλειες.
Δεύτερον, προτού πληρώσουμε, τσεκάρουμε αν στο περιβάλλον των πληρωμών υπάρχει η δυνατότητα εξόφλησης με paypal. Η paypal είναι ένας σοβαρός χρηματοπιστωτικός οργανισμός που περνά τις εφαρμογές της από εξονυχιστικούς ελέγχους και η παρουσία της σε ένα e-shop αποτελεί ένδειξη μιας κάποιας σχετικής ασφάλειας.
Τρίτον υπάρχει ένα διεθνές site που ονομάζεται scam-detector.com στο οποίο μπορούμε να τσεκάρουμε κάθε λινκ πριν το πατήσουμε για να κάνουμε μια αγορά. Το site μας βγάζει αν το υπό έλεγχο λινκ είναι συνδεδεμένο ή όχι με ιντερνετικές απάτες.
Όλα αυτά έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με την υγεία και ατομικά και συλλογικά και γι αυτά τα αναλύουμε διεξοδικά στο site υγείας Medly.gr. Όσον αφορά τα fake news αυτά συνήθως στοχεύουν σε θέματα υγείας γιατί «πουλούν» περισσότερο. Αλλά και οι απάτες έχουν καταλυτική επίδραση στην υγεία σωματική και ψυχική γιατί καταρρακώνουν το θύμα από κάθε πλευρά. Τις τελευταίες ημέρες δημοσιοποιήθηκε η ιστορία μιας γυναίκας που έπεσε θύμα ενός πλαστού προφίλ του ηθοποιού Μπραντ Πιτ, με τον απατεώνα να της αποσπά ό,τι είχε και δεν είχε χει, με αποτέλεσμα πάνω στην απελπισία της να πέφτει σε βαριά κατάθλιψη και να κάνει 3 απόπειρες αυτοκτονίας.