Τα νέα στοιχεία που συνέλεξε ο ΠΟΥ για την μάστιγα του καναπέ και της ακινησίας μπροστά σε μια οθόνη είναι σοκαριστικά και αναδεικνύουν πως η καθιστική ζωή εξελίσσεται σε μείζονα δημόσια απειλή για την υγεία. Το 31% των ενηλίκων διεθνώς –ποσοστό που αντιστοιχεί σε 1,8 δισεκατομμύρια άτομα- δεν ασκήθηκαν αρκετά (έως καθόλου) το 2022. Η σωματική αδράνεια υπό την έννοια της ελλιπούς άσκησης αυξήθηκε στους ενήλικες κατά 5% από το 2010 έως το 2022.
Αν αυτή η ανησυχητική τάση συνεχιστεί, τα επίπεδα σωματικής αδράνειας θα ξεπεράσουν το 35% του παγκόσμιου πληθυσμού, μέσα στην επόμενη 5ετία και η διεθνής προσπάθεια να αυξηθεί η σωματική δραστηριότητα έως το 2030, ώστε να βελτιωθούν οι δείκτες υγείας του πληθυσμού, θα εκτροχιαστεί. Ήδη η προσπάθεια για περισσότερη άσκηση βρίσκεται εκτός στόχου και η απόσταση από τον επιθυμητό στόχο καθημερινά διευρύνεται. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει για τους ενήλικες 150 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης την εβδομάδα ή 75 λεπτά άσκησης υψηλής έντασης την εβδομάδα. Η σωματική αδράνεια παραμένει διεθνώς ένας υποτιμημένος παράγοντας κινδύνου για την υγεία που ωστόσο έχει βαρύ αντίκτυπο καθώς αυξάνει κατακόρυφα τον κίνδυνο για έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, άνοια, καρκίνο του μαστού και καρκίνο του παχέος εντέρου. Τη νέα μελέτη διεξήγαγαν ερευνητές από τον ΠΟΥ σε συνεργασία με διακεκριμένους επιστήμονες από γνωστά Πανεπιστήμια της Ευρώπης και των ΗΠΑ και τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Lancet Global Health.
«Τα ευρήματα της μελέτης καταδεικνύουν πως υπάρχει διεθνώς μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία για την δραματική μείωση πολλών μορφών καρκίνου, καρδιαγγειακών νοσημάτων και νευρολογικών παθήσεων». Πρέπει να αναθεωρήσουμε τις πολιτικές υγείας, που έχουμε καταστρώσει να ενισχύσουμε τη χρηματοδότηση για την δημιουργία αθλητικών κέντρων και την προαγωγή υγείας και να λάβουμε γενναία μέτρα ώστε να ωθήσουμε τον κόσμο να ασκείται περισσότερο σε συστηματική βάση, εξηγεί ο Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, προσθέτοντας πως μόνο με την λήψη νέων μέτρων μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτή την άκρως ανησυχητική τάση.
Σε επίπεδο γεωγραφικής κατανομής, τα υψηλότερα ποσοστά σωματικής αδράνειας καταγράφονται στις χώρες υψηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος της Ασίας –Ειρηνικού (48%) και στη Νότιο Ασία (45%). Απογοητευτική είναι η εικόνα σε σε άλλες περιφέρειες όπως στην Κεντρική Ευρώπη, που οι πολίτες καταγράφουν ελλιπή άσκηση σε ποσοστό 28%, ακόμα και στην Αυστραλία σε ποσοστό 14%.
Μεγάλες διακυμάνσεις παρουσιάζει η σωματική αδράνεια και αναφορικά με το φύλο και την ηλικία. Η έλλειψη άσκησης είναι πιο συχνή στις γυναίκες από ότι στους άνδρες με τα αντίστοιχα ποσοστά να διαμορφώνονται σε 34% στις γυναίκες και σε 29% στους άνδρες. Σε κάποιες χώρες το άνοιγμα αυτής της ψαλίδας είναι μεγαλύτερο και από 20 ποσοστιαίες μονάδες. Παράλληλα, τα άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών έχουν πολύ υψηλά ποσοστά σωματικής αδράνειας γεγονός που επιδεινώνει δραματικά τους δείκτες υγείας στους ηλικιωμένους.
Ειδικά στην χώρα μας αντιμετωπίζουμε μια πολύ απογοητευτική εικόνα καθώς έχουμε αυξημένα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά εφήβους και ενήλικες και επιπλέον έχουμε μια επιδημία κολλήματος με τις οθόνες και τα κινητά τηλέφωνα και τον διαδικτυακό εθισμό να περιπλέκουν τα πράγματα καθώς η καθιστική ψυχαγωγία εξελίσσεται στον σημαντικότερο εχθρό της φυσικής δραστηριότητας. Τα παιδιά και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αντί να διασκεδάζουν έξω στο ύπαιθρο κάνοντας σπορ, περπατώντας, κάνοντας ποδηλασία ή κολυμπώντας στη θάλασσα, κάθονται σε μια καρέκλα με τις ώρες παίζοντας ένα διαδικτυακό παιχνίδι.
«Η σωματική αδράνεια είναι μια σιωπηλή απειλή για τη δημόσια υγεία και αυτό την καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη γιατί ο αντίκτυπος της δεν γίνεται εύκολα αντιληπτός» εξηγεί ο Dr Rüdiger Krech, Διευθυντής του τομέα προαγωγής υγείας του ΠΟΥ. Ο ίδιος επισημαίνει πως πρέπει να βρούμε φρέσκιες ιδέες και καινοτόμες διαδικασίες για να κινητοποιήσουμε τους ανθρώπους να σηκωθούν από τον καναπέ και να λάβουμε υπόψη στις προτάσεις που θα καταρτίσει κάθε χώρα επιμέρους παράγοντες όπως το κλίμα, ο πολιτισμός, η κουλτούρα, οι συνήθειες, η ηλικία. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η σωματική δραστηριότητα πρέπει να είναι προσιτή, διασκεδαστική και φθηνή και να ταιριάζει σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Παρά την γενική ανησυχητική εικόνα υπάρχουν σημάδια βελτίωσης σε κάποιες χώρες που αφήνουν περιθώρια βελτίωσης. Ενδεικτικά το 50% των κρατών έκανε κάποια πρόοδο αναφορικά με τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των πολιτών και 22 κράτη βρίσκονται εντός στόχου για τη μείωση της σωματικής αδράνειας του πληθυσμού τους κατά 15% μέχρι το 2030.
«Η προώθηση της σωματικής δραστηριότητας πάει πολύ παραπέρα από την προώθηση ατομικών επιλογών αναφορικά με το life style, που διαλέγει κάθε πολίτης. Για να γίνει πράξη απαιτείται μια ολιστική κοινωνική προσέγγιση που καθιστά την φυσική δραστηριότητα ελκυστική, ασφαλή και εύκολη για τον καθένα. Όσο πιο διασκεδαστική και προσιτή είναι η άσκηση (και κάθε μορφή σωματικής δραστηριότητας) τόσο περισσότερο ενεργοί σωματικά θα γίνονται οι μικροί και οι μεγάλοι, απολαμβάνοντας πολύπλευρα οφέλη στην υγεία και στην ψυχική τους υγεία» όπως επισημαίνει η Dr Fiona Bull, Επικεφαλής του τομέα Φυσικής Δραστηριότητας του ΠΟΥ. Επί του πρακτέου η ενθάρρυνση φυσικής δραστηριότητας απαιτεί περισσότερα πάρκα, χώρους αναψυχής και άσκησης, ποδηλατόδρομους, ασφαλή μοντέρνα καθαρά και στην ώρα τους ΜΜΜ, δημοτικά ενοικιαζόμενα ποδήλατα, παιδικές χαρές, πεζόδρομους και κίνητρα να αφήνουν οι πολίτες το αυτοκίνητό τους στο σπίτι τους και να κινούνται με μετρό, τρένο, τραμ, λεωφορεία και με τα πόδια τους. Επίσης απαιτούνται πολιτικές που απαγορεύουν το κάπνισμα και που αναδεικνύουν τον αθλητισμό και τους αθλητές σε θετικά πρότυπα για τη νεολαία, ώστε να παρακινηθούν οι νέοι να αφήσουν κατά μέρος το κινητό τηλέφωνο και τα video games και να αναζητήσουν συγκινήσεις στα αθλήματα.