Η εμφάνιση ενός νέου πιο μεταδοτικού στελέχους της ευλογιάς των πιθήκων, της ασθένειας που πλέον αποκαλούμε mpox, προκάλεσε μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων και των θανάτων κυρίως στην Αφρική, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) να κηρύττει διεθνή συναγερμό, μετά τη νέα επιδημική έξαρση.
της Αλεξίας Σβώλου
Στο μεταξύ το πρώτο κρούσμα mpox «προσγειώθηκε» ήδη στην γηραιά ήπειρο και συγκεκριμένα στην Σουηδία.
Υγειονομική κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύσσει τη (νέα) επιδημική έξαρση των κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων (mpox) ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus. Η ανησυχητική αύξηση των περιστατικών τόσο στην Δημοκρατία του Κονγκό όσο και σε άλλες αφρικανικές χώρες με τα κρούσματα να έχουν ξεπεράσει τις 16.000 και τους θανάτους τους 500 συνιστά μία νέα απειλή με τις Αρχές να λαμβάνουν τα μέτρα τους προκειμένου να βρίσκονται όλα τα κράτη σε επιφυλακή λόγω και των μετακινήσεων των πληθυσμών το καλοκαίρι. Βέβαια η ασθένεια δεν είναι εύκολο να μεταδοθεί με μεγάλη ταχύτητα από χώρα σε χώρα καθώς προϋποθέτει άμεση επαφή και κυρίως μεταδίδεται με την σεξουαλική επαφή, όπως επισημαίνει ο καθηγητής Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης.
Η μεγάλη αύξηση των περιστατικών οφείλεται σε ένα νέο στέλεχος 1b που είναι πιο επιθετικό και πιο μεταδοτικό από τα προηγούμενα για τα οποία υπάρχουν ήδη δύο εμβόλια. Ο εμβολιασμός έναντι της mpox συστήνεται στα άτομα άνω των 18 ετών που είτε είναι άντρες οι οποίοι έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άλλους άντρες είτε είναι επαγγελματίες υγείας που ενδέχεται να έρθουν σε επαφή με κρούσματα. Στην Ελλάδα μέχρι στιγμής εμβολιασμός έναντι της mpox γίνεται στα νοσοκομεία Ανδρέας Συγγρός και Αττικόν.
Όπως εξηγεί ο λοιμωξιολόγος Dimie Ogoina, πρόεδρος της επιτροπής που συγκάλεσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για το χειρισμό αυτής της έκτακτης οικονομικής κατάστασης, η επιδημική αύξηση των κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων σε συνδυασμό με την διασπορά ενός νέου μεταδοτικότερου στελέχους αποτελεί απειλή όχι μόνο για τις χώρες της Αφρικής αλλά για ολόκληρη την υφήλιο. Η ευλογιά των πιθήκων που σήμερα πλέον αποκαλείται mpox, ξεκίνησε από την Αφρική, όπου δεν έτυχε της δέουσας συμμαχίας με συνέπεια να έχει ήδη προκαλέσει μία επιδημική έξαρση το 2022. Πρέπει να δράσουμε άμεσα προκειμένου να μην επαναληφθεί η ιστορία, τονίζει η επικεφαλής της επιτροπής.
Ιστορική αναδρομή
Η νόσος mpox προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην οικογένεια των orthopoxviruses και πρώτα ανιχνεύτηκε σε ανθρώπους το 1970 στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Η ευλογία των πιθήκων θεωρείται ενδημική στις χώρες της κεντρικής και της Δυτικής Αφρικής. Τον Ιούλιο του 2022 η επιδημική έξαρση της ευλογιάς των πιθήκων σε αρκετές χώρες ταυτόχρονα είχε προκαλέσει απανωτά κρούσματα σε χώρες όπου η νόσος δεν ήταν ενδημική. Την λήξη του πρώτου παγκοσμίου συναγερμού είχε σημάνει ο ΠΟΥ τον Μάιο του 2023 καθώς τα κρούσματα κατέγραφαν εντυπωσιακά πτωτική τροχιά. Την τελευταία δεκαετία η ευλογία των πιθήκων παρέμενε παρούσα στις χώρες της Αφρικής με τον αριθμό των κρουσμάτων να αυξάνει σταθερά, ενώ τον τελευταίο χρόνο υπήρξε μία απότομη αύξηση των περιστατικών τα οποία μέχρι τώρα έχουν ξεπεράσει τα 15.600 και έχουν επιπλέον καταγράφει 537 θάνατοι. Η χώρα όπου παραδοσιακά η ευλογιά των πιθήκων ήταν ενδημική είναι η Δημοκρατία του Κονγκό. Εκεί λοιπόν έχει εντοπιστεί το νέο στέλεχος 1b το οποίο φαίνεται να διασπείρεται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής και να απειλεί περισσότερο με βαριά νόσηση και αυξημένη θνητότητα γυναίκες και παιδιά. Πολλά νέα κρούσματα έχουν καταγραφεί στο Μπουρούντι, την Κένυα, την Ρουάντα και την Ουγκάντα, ενώ έφτασε και το πρώτο κρούσμα επί ευρωπαϊκού εδάφους το οποίο ανιχνεύθηκε στην Σουηδία. Ωστόσο, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο αληθινός αριθμός των κρουσμάτων είναι πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των ταυτοποιημένων κρουσμάτων με μοριακές εξετάσεις, γιατί πολλοί ασθενείς δεν πηγαίνουν στις υγειονομικές αρχές είτε λόγω στίγματος είτε για να μη χρειαστεί να απομονωθούν μετά σε καραντίνα.
Συμπτώματα
Η ευλογιά των πιθήκων εκδηλώνεται όπως κάθε ιογενής λοίμωξη με πυρετό, ρίγη, μυαλγίες, πονοκέφαλο, αίσθημα κακουχίας, ενώ επίσης παρουσιάζεται οίδημα στους λεμφαδένες και ένα δερματικό εξάνθημα στο πρόσωπο, στα χέρια και στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.
Εμβόλια
Υπάρχουν δύο εμβόλια εγκεκριμένα για την ευλογιά των πιθήκων τα οποία βέβαια καλύπτουν το προηγούμενο στέλεχος με τους εμβολιασμούς όπως είπαμε στην πατρίδα μας να γίνονται στα νοσοκομεία Ανδρέας Συγγρός και Αττικόν και να συστήνονται στους άνδρες ηλικίας άνω των 18 οκτώ που έχουν σεξουαλικές επαφές με άλλους άντρες και στους επαγγελματίες υγείας. Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ έχει αναλάβει δράσεις ώστε να αυξηθεί η πρόσβαση των πληθυσμών που χρειάζονται εμβολιασμό στα εμβόλια, τα οποία έχουν άδεια κυκλοφορίας από τις τοπικές ρυθμιστικές αρχές, συμπεριλαμβανομένων και των ρυθμιστικών αρχών της Νιγηρίας και της Δημοκρατίας του Κονγκό. Πρόσβαση θα έχουν και οι χώρες χαμηλότερου κατά κεφαλήν εισοδήματος των οποίων οι εθνικοί οργανισμοί φαρμάκων δεν έχουν ακόμα εγκρίνει τα εμβόλια, καθώς ο ΠΟΥ έθεσε σε λειτουργία τον μηχανισμό έκτακτης χρήσης, σε συνεργασία με την συμμαχία για τα εμβόλια Gavi και την Unicef, ώστε να επιταχυνθεί η διανομή των εμβολίων σε όλους τους πληθυσμούς που τα έχουν ανάγκη. Επιπλέον ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνεργάζεται και με άλλους φορείς για να προσφέρει ισότιμη πρόσβαση σε θεραπείες και διαγνωστικά τεστ.
Για την υποστήριξη της επαγρύπνησης, την ετοιμότητα και την ανάληψη συντονισμένων δράσεων για τον περιορισμό της επιδημικής έξαρσης, ο ΠΟΥ έχει υπολογίσει ότι θα χρειαστεί έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 15 εκατομμυρίων δολαρίων.
