Η πρόσφατη φυγή των νέων στην Ελλάδα, το πρώτο drain brain) έγινε στα χρόνια των μνημονίων όπου χάθηκαν δουλειές, αυξήθηκε πολύ η ανεργία και οι νέοι άνθρωποι κυρίως οι νέοι επιστήμονες έφυγαν άρον-άρον για να βρουν καλύτερες προοπτικές εργασίας και ζωής.
της Αλεξίας Σβώλου
Η δεύτερη φυγή των νέων –το δεύτερο brain drain- δυστυχώς επίκειται, με ένα νέο μεγάλο κύμα να δηλώνει έτοιμο να πάρει των ομματιών του. Πρόκειται για την gen Z, μια γενιά μορφωμένη και ταλαντούχα, η οποία φαινομενικά φεύγει γιατί δεν μπορεί να συντηρήσει δικό της σπίτι άρα είναι αντιμέτωπη με την στεγαστική κρίση. Όμως στην πραγματικότητα φεύγει γιατί δεν μπορεί να βρει τον κατάλληλο μισθό για να συντηρήσει το δικό της σπίτι. Το ζήτημα δεν είναι αμιγώς στεγαστικό. Είναι κυρίως θέμα οικονομικών απολαβών.
Η τεράστια μισθολογική διαφορά στις δουλειές στην Ελλάδα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι η πραγματική αιτία που ωθεί τους νέους μας σε άλλες χώρες γιατί και στη Γαλλία, και στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στην Γερμανία, στη Δανία –πόσω μάλλον στην πανάκριβη Μ. Βρετανία του Brexit, σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες τα ενοίκια είναι εξίσου ακριβά.
Μπορεί να μη φτάνουν το νοίκι του downtown center της Νέας Υόρκης όπου στο κέντρο του Μανχάταν ένα δωμάτιο με ένα μπάνιο και μία εντοιχισμένη κουζίνα στη γωνία μπορεί να έχει νοίκι 7.000 ευρώ το μήνα αλλά ακριβά είναι τα ενοίκια και έξω. Υπάρχουν όμως δύο σημαντικές διαφορές. Πρώτον, οι μισθοί είναι τουλάχιστον διπλάσιοι για να μην πούμε 3πλάσιοι. Δεύτερον, οι νέοι άνθρωποι και γενικά οι οικογένειες δεν μένουν στο κέντρο των πόλεων, αλλά πιο έξω. Εκεί τα ενοίκια είναι αισθητά χαμηλότερα, αλλά οι πόλεις έχουν υπόγεια μέσα μεταφοράς. Έχουν μετρό ή subway με πολλές γραμμές και μπορούν να κάνουν «commute» δηλαδή να πηγαινοέρχονται στην δουλειά τους, χωρίς να έχουν ανάγκη αυτοκινήτου σε διάστημα κάτω της ώρας. Στο εξωτερικό οι πολίτες χρησιμοποιούν τα οχήματά τους για το ΣΚ και τις διακοπές, αποκλειστικά για την προσωπική τους ψυχαγωγία και όχι για τις υποχρεωτικές μετακινήσεις. Και φυσικά δεν μένουν εγκλωβισμένοι 2 ώρες σε κάθε διαδρομή στον Κηφισό ή τη Λ. Κηφισίας, χάνοντας 1 μισθό τον χρόνο σε βενζίνη από το μποτιλιάρισμα και ώρες, χρόνια ολόκληρα από την ζωή τους.
Η νέα έρευνα της Γ.Σ.Ε.Ε. για την Gen Z με την καλύτερη μόρφωση, τις φοβερές γνώσεις και ψηφιακές δεξιότητες τον καλύτερο αξιακό κώδικα που έχει μεγαλώσει χωρίς τα προβλήματα που δημιούργησαν οι πόλεμοι στις παλαιότερες γενιές και που δεν γνώρισε προφανώς την φτώχεια της μεταπολεμικής Ελλάδας δηλαδή την φτώχεια που γνώρισαν οι γονείς της, που έχει όραμα και θέλει να ανοίξει τα φτερά της είναι ιδιαίτερα διαφωτιστική!
Όμως ας δούμε ξεκάθαρα τους αριθμούς και θα δούμε ακριβώς πού βρίσκεται η αιτία του προβλήματος: Μόλις το 20% των νέων της Gen Z μπορεί να συντηρήσει σπίτι με τα δικά της εισοδήματα. Το 62% εξαρτάται οικονομικά από τους γονείς τους και το 45% δηλαδή ο ένας στους δύο νέους έως 29 ετών μένει στο πατρικό το σπίτι τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των 30 ετών (μπορεί και παραπάνω) ενώ το 46% (πάλι ένας στους δύο) βρίσκει πολύ πιθανό να φύγει στο εξωτερικό για να δουλέψει δηλαδή η ιδέα του να ξενιτευτεί και να ζήσει έξω του είναι πολύ οικεία
Η Gen Z δεν είναι μία γενιά όπως παλιότερες (των Ελλήνων) που πήγαν έξω να δουλέψουν σε εργοστάσια. Είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου με πολλές ψηφιακές ικανότητες. Η γενιά αυτή θέλει να φροντίσει και την ευημερία της και θεωρεί σε ποσοστό 70% απαραίτητη την ψυχική υγεία και ευεξία στη δουλειά. Αυτό σημαίνει ότι 7 στους 10 ψάχνουν μία δουλειά που δεν θα τους απομυζεί, θέλουν να δουλέψουν έχουν τις ικανότητες και θέλουν πραγματικά αυτό που λέγαμε παλιά «να δουλέψουν για να ζήσουν ποιοτικά και όχι να ζουν για να δουλεύουν».
Αν σε αυτά τα στοιχεία αθροίσουμε το δημογραφικό με την γήρανση του πληθυσμού καταλαβαίνουμε πως το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι κινδυνεύουμε να γίνουμε μία χώρα μεσήλικων και ηλικιωμένων όπου τα λίγα παιδιά που θα αποκτούμε -επειδή θα γίνονται εξαιρετικοί επιστήμονες με αυτό το ελληνικό δαιμόνιο εύστροφοι και ικανοί θα φεύγουν έξω.
Αυτό είναι ένα εφιαλτικό σενάριο για μία χώρα να μείνουν πίσω λίγοι σαραντάρηδες, πενηντάρηδες και εξηντάρηδες που θα εξελιχθούν σε έθνος παππούδων. Είναι ένα σενάριο εφιαλτικό για την συρρίκνωση του πληθυσμού και του Α.Ε.Π. Το ισχυρότερο μήνυμα που βγαίνει από αυτή την έρευνα της ΓΣΕΕ για την κυβέρνηση είναι ότι δεν αρκεί μόνο να αντιμετωπίσει την στεγαστική κρίση ή να αντιμετωπίσει μόνο το δημογραφικό.
Άλλωστε τέτοιου είδους εξαιρετικά σύνθετα προβλήματα δε λύνονται ούτε με μαγικές συνταγές ούτε με επιδόματα ούτε φυσικά με μία μονομερή ενέργεια.
Τι θέλουμε; Μία συνολική λύση που να ξεκινά από την βασική ρίζα του κακού, ότι στην Ελλάδα οι μισθοί είναι φοβερά χαμηλοί και για να φτάσουμε το μέσο όρο της Ευρώπης ξεχνάμε ότι στην πορεία η Ευρώπη προχωρά με άλματα και δεν θα είναι «σταματημένη» στη διαδρομή για να μας περιμένει. Αυτό το λέει συχνά και ο Γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών – ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας, πως για να καλύψουμε την απόσταση που μας χωρίζει με την υπόλοιπη Ευρώπη, πρέπει να υπολογίσουμε ότι προχωρούν κι αυτοί. Άρα πρέπει να τρέξουμε.
Οι αυξήσεις μισθού που έγιναν μετά τις μνημονιακές περικοπές ισοδυναμούν με έναν σχεδόν επιπλέον μισθό το χρόνο. Αυτό ξεκάθαρα δεν αρκεί για να μπορέσουν να βρουν σπίτι οι νέοι οπότε απαιτείται συνολική πολιτική προσέγγιση ώστε να μπορούν οι νέοι άνθρωποι να βγάζουν χρήματα που τους επιτρέπουν να έχουν δική τους στέγη, να ζουν καλά, να μπορούν να συζήσουν με το έτερο ήμισυ και να αποκτήσουν οικογένεια γιατί μόνο έτσι οι άνθρωποι προκόβουν (είτε γίνουν γονείς είτε όχι) και η χώρα πάει μπροστά.
