Μπορεί το φεμινιστικό κίνημα να έχει τις ρίζες του στην Γαλλική επανάσταση και να πήρε σχήμα και μορφή αργότερα, τον 19ο αιώνα, αλλά ήδη από τον 8ο π.Χ αιώνα έως και τον 4ο π.Χ αιώνα υπήρχαν γυναίκες με προνόμια. Αυτές ήταν οι Σπαρτιάτισσες, που μπορούσαν να αθληθούν, να συμμετάσχουν σε αθλητικές και κοινωνικές εκδηλώσεις και να κατέχουν ακίνητη περιουσία για να την διαθέσουν όπως το επιθυμούσαν.
της Αλεξίας Σβώλου
Στο ερώτημα «ποιες ήταν άραγε οι πρώτες φεμινίστριες, η απάντηση δεν είναι αυτή που φαντάζεστε. Το φεμινιστικό κίνημα έχει τις ρίζες του στη Γαλλική Επανάσταση (το 1789), με την Ολυμπ ντε Γκουζ να συντάσσει τη «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων των Γυναικών» το 1791, ενώ οι απαρχές του οργανωμένου αγώνα εντοπίζονται κυρίως στον 19ο αιώνα. Ο όρος «φεμινιστικό κίνημα» αναφέρεται σε μια σειρά από «κύματα», με το πρώτο να εστιάζει στα δικαιώματα ψήφου στις αρχές του 20ού αιώνα, το δεύτερο να ασχολείται με τις πολιτιστικές ανισότητες και την οικονομική ισότητα από τη δεκαετία του 1960 και μετά, ενώ τα επόμενα «κύματα» διεύρυναν την ατζέντα σε θέματα όπως η βία, τα αναπαραγωγικά δικαιώματα και η αντιμετώπιση διαφόρων μορφών διακρίσεων ειδικά στην εργασία. Το φεμινιστικό κίνημα συνδέθηκε με τις σουφραζέτες, που συσπειρώθηκαν μετά το 1848, όπου στην άλλη όχθη του Ατλαντικού (ΗΠΑ) η «Διακήρυξη των Συναισθημάτων» έθεσε αιτήματα για το δικαίωμα ψήφου και άλλες διεκδικήσεις. Στην Αγγλία και την Γαλλία, οι σουφραζέτες, που διεκδικούσαν το δικαίωμα ψήφου (suffrage γαλλιστί σημαίνει ψήφος), άφησαν έντονο το αποτύπωμά τους στις αρχές του 20ού αιώνα. Στην Ελλάδα, η Καλλιρρόη Παρρέν ίδρυσε την «Εφημερίδα των Κυριών» το 1887, θέτοντας τις βάσεις του φεμινιστικού κινήματος. Σωστά; Η μήπως όχι;
Τα γυναικεία προνόμια δεν αναδείχθηκαν στην πατρίδα μας στα τέλη του 1800 αλλά μερικές χιλιετίες νωρίτερα: Στην αρχαία Ελλάδα και στη Σπάρτη εντοπίζονται οι πρώτες φεμινίστριες του κόσμου όχι ακριβώς με την έννοια που εννοούμε σήμερα τον φεμινισμό, αλλά ως οι πρώτες γυναίκες που είχαν έντονη κοινωνική παρουσία, έντονη συμμετοχή στον αθλητισμό και στην κυριότητα τους ακίνητη περιουσία για να την διαθέσουν όπως ήθελαν.
Στη Σπάρτη από τον 8ο π. Χ. αιώνα μέχρι και τον 4ο π.Χ. αιώνα οι Σπαρτιάτισσες είχαν πολύ περισσότερα δικαιώματα και πολύ πιο έντονο κοινωνικό βίο από τις αντίστοιχες γυναίκες της Αθήνας οι οποίες ήταν κυρίως περιορισμένες στο σπίτι τους και σπάνια εμφανίζονταν δημοσίως.
Η Σπαρτιάτισσες είχαν έναν μεγάλο ρόλο στη ζωή τους: Να γεννήσουν και να αναθρέψουν εύρωστα παιδιά, που στελέχωναν τον περίφημο στρατό. Σε αυτό το πλαίσιο αυτό έχαιραν προνομίων που ήταν μοναδικά για τις γυναίκες εκείνης της εποχής σε ολόκληρο τον κόσμο. Έτσι λοιπόν οι γυναίκες αυτές είχαν συμμετοχή στα αθλήματα και μάλιστα έπαιρναν μέρος σε εκδηλώσεις και αθλητικούς αγώνες ακόμα και γυμνές- γιατί τότε οι αθλητικοί αγώνες δεν γίνονταν με ένδυση- πράγμα που σκανδάλιζε και ενοχλούσε τους πολίτες άλλων περιοχών. Οι Σπαρτιάτισσες έπρεπε να αθλούνται για να είναι υγιείς και η Ιπποκράτεια ιατρική πρέσβευε εδώ και περίπου 3000 χρόνια πως «νους υγιής εν σώματι υγιή». Εκτός από το δικαίωμα στην άθληση, οι Σπαρτιάτισσες είχαν έντονη κοινωνική παρουσία έβγαιναν από το σπίτι τους και είχαν ακίνητη περιουσία αυτό ήτανε κάτι λίγο πρωτοφανές για την εποχή καθώς η περιουσία πήγαινε πάντα στον άνδρα. Είχαν μάλιστα περιουσία την οποία μπορούσαν να διαθέσουν όπως ήθελαν δεδομένου ότι οι σύζυγοι τους συχνά χάνονταν σε πολέμους.
Η ιδιαίτερη θέση που είχαν στην κοινωνία οι Σπαρτιάτισσες επιβεβαιώνει με καθυστέρηση πολλών αιώνων ένα πολύ μεταγενέστερο ρητό, πως «πίσω από κάθε σπουδαίο άνδρα κρύβεται μια σπουδαία γυναίκα». Η έκφραση “πίσω από κάθε σπουδαίο άνδρα υπάρχει μια σπουδαία γυναίκα” ή “πίσω από κάθε σπουδαίο άνδρα υπάρχει μια γυναίκα” είναι μια γνωστή ρήση, η οποία συχνά αποδίδεται στην αμερικανική συγγραφέα Louisa May Alcott ή στην Sarah Josepha Hale. Η Louisa May Alcott είναι η συγγραφέας των “Μικρών Κυριών” και με αυτή την φράση αποδίδει την ανεκτίμητη υποστήριξη και βοήθεια των γυναικών στην πορεία προς την επιτυχία των ανδρών.
