Η ψηφιακή κόπωση των ματιών είναι ένα πολύ διαδεδομένο πρόβλημα, σε όλες τις ηλικίες καθώς περνάμε πολλές ώρες της ημέρας μπροστά σε μια οθόνη. Τα μάτια μας όμως είναι «κατασκευασμένα» να αντικρίζουν χρώματα και μακρινές εικόνες, κι όχι να εστιάζουν σε απόσταση 20-30 cm, από το πρωί έως το βράδυ. Την ψηφιακή κόπωση, ωστόσο, μπορούμε να την περιορίσουμε και να απαλύνουμε τα συμπτώματα της, ακολουθώντας τις συμβουλές των ειδικών.
της Αλεξίας Σβώλου
Οι υπολογιστές, τα τάμπλετ και τα κινητά τηλέφωνα είναι εργαλεία δουλειάς, ψυχαγωγίας κι επικοινωνίας για δισεκατομμύρια ανθρώπους και ο πρώτος κανόνας για να προστατέψουμε τα μάτια μας από την καταπόνηση των οθονών (την λεγόμενη ψηφιακή κόπωση) είναι να περιορίσουμε την κατάχρηση. Δυστυχώς ειδικά στα παιδιά και τους εφήβους, οι έρευνες για την Ελλάδα δείχνουν ότι οι ανήλικοι περνούν τουλάχιστον μιάμιση με δύο ώρες την ημέρα σε μια οθόνη, ενώ τα Σαββατοκύριακα η ψηφιακή απασχόληση τους μπορεί να ξεπεράσει τις 4 ώρες ή ακόμα και τις 6 ώρες ημερησίως, όπως επισημαίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής-εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Άρτεμις Τσίτσικα, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Εφηβικής Ιατρικής.
Αυτό έχει τεράστια επίπτωση στην υγεία των ματιών, καθώς όταν εστιάζουμε σε κοντινή απόσταση δεν βλεφαρίζουμε, με συνέπεια τα μάτια να μην λιπαίνονται όπως πρέπει. Έτσι προκαλείται ξηροφθαλμία, που εκδηλώνεται με κοκκίνισμα, τσούξιμο, απώλεια άνεσης, ενώ όπως επισημαίνει ο χειρουργός οφθαλμίατρος Παντελής Παπαδόπουλος, Διευθυντής της Α’ Οφθαλμολογικής Κλινικής του Metropolitan Hospital, η κατάχρηση των οθονών μέσα από μελέτες έχει συσχετιστεί και με σοβαρότερα προβλήματα όπως είναι ο πρώιμος καταρράκτης, που λέγεται πρώιμος γιατί δεν εμφανίζεται σε ηλικιωμένους, αλλά σε νεαρούς ενήλικες.
Φακοί επαφής
Μεγαλύτερο κίνδυνο για να εμφανίσουν ξηροφθαλμία έχουν όσοι φορούν συστηματικά φακούς επαφής, αλλά και οι γυναίκες που έχουν πάρει συστηματικά αντισυλληπτικά χάπια. Η ξηροφθαλμία αντιμετωπίζεται πρωτίστως με την χρήση τεχνητών δακρύων που λιπαίνουν τα μάτια και ανακουφίζουν από το κοκκίνισμα και το τσούξιμο αλλά είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε διαλείμματα από την οθόνη του υπολογιστή για να βλεφαρίζουμε και να εστιάζουμε μακριά το βλέμμα μας, ξεκουράζοντάς το.
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στη μία ώρα εργασίας σε οθόνη, πρέπει ανά 30- 40 λεπτά να σηκωνόμαστε, να κάνουμε μια βόλτα για ξεμούδιασμα και για να μειώσουμε και την αυχενική καταπόνηση (αλλά αυτό το τελευταίο αποτελεί αντικείμενο άλλου άρθρου).
Τα διαλείμματα πρέπει να έχουν διάρκεια τουλάχιστον 5-10 λεπτών και να εστιάζουμε μακριά, όχι κοντά. Επίσης οι ειδικοί συμβουλεύουν να μην στέλνουμε email ή SMS στους εργαζόμενους του ίδιου χώρου, ούτε να τους παίρνουμε τηλέφωνο για να συζητήσουμε κάτι αλλά να δράττουμε την ευκαιρία να σηκωθούμε από την καρέκλα μας και να πάμε μέχρι το γραφείο τους. Έτσι δεν επωφελούνται μόνο τα μάτια μας, αλλά ολόκληρο το σώμα.
Επίσης, ο φωτισμός του χώρου που εργαζόμαστε, διαβάζουμε ή σερφάρουμε στο διαδίκτυο είναι καθοριστικής σημασίας για την εκδήλωση ή μη ψηφιακής κόπωσης. Όταν χρησιμοποιούμε υπολογιστή, η οθόνη πρέπει να είναι λίγο πιο φωτεινή από το περιβάλλοντα χώρο. Παράλληλα, η οθόνη δεν πρέπει να είναι τοποθετημένη μπροστά στο παράθυρο μέσα από το οποίο διαχέεται το ηλιακό φως.
Blue light
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι οθόνες LED εκπέμπουν blue light το οποίο γερνά πρόωρα την επιδερμίδα. Επιπλέον η ηλεκτρικά φορτισμένη επιφάνεια των υπολογιστών προσελκύει τους κόκκους σκόνης της ατμόσφαιρας και δημιουργεί ένα τοξικό κοκτέιλ, που βοηθά να φουντώσουν και οι εποχικές (ή χρόνιες) αλλεργίες. Γι αυτό άλλωστε όταν δουλεύουμε πολλές ώρες σε υπολογιστή νιώθουμε το πρόσωπό μας να φουντώνει, την επιδερμίδα αναψοκοκκινισμένη, να μας «τραβάει».
Για να μειώσουμε την καταπόνηση των ματιών, αλλά και την μυοσκελετική επιβάρυνση, ειδικά στην πλάτη και τον αυχένα πρέπει να καθόμαστε στην κατάλληλη απόσταση από την οθόνη του υπολογιστή, με το βλέμμα να χαμηλώνει σχηματίζοντας γωνία 30ο.
Επίσης, επιλέγουμε μια σχετικά μεγάλη οθόνη (τουλάχιστον με διάσταση 19 ιντσών) και ρυθμίζουμε τον φωτισμό της, το μέγεθος της γραμματοσειράς και την αντίθεση (γραμμάτων- φόντου). Και το κάθισμα πρέπει να είναι σωστά ρυθμισμένο ώστε ο υπολογιστής να βρίσκεται στο σωστό ύψος μπροστά στον κορμό μας. Για πιο ξεκούραστη όραση μπορούμε να προμηθευτούμε γυαλιά για υπολογιστές, με συνταγή του οφθαλμίατρου. Προϋπόθεση για να προλάβουμε τα οφθαλμικά προβλήματα αποτελεί η διεξαγωγή του ετήσιου οφθαλμολογικού τσεκ-απ, ώστε να ξέρουμε πώς είναι η όρασή μας, αν έχουμε διαθλαστικές παθήσεις (μυωπία, υπερμετρωπία, πρεσβυωπία, αστιγματισμό) ή άλλα προβλήματα. Και φυσικά επιβάλλεται να βάλουμε έναν κόφτη στην χρήση οθονών στα παιδιά μας, θυμίζοντας τους πως «το παιχνίδι είναι αυτό που σε ιδρώνει και σε λερώνει».
